Ochrona dzieł literackich i artystycznych w Konwencji berneńskiej; reguły kolizyjne (art. 5 pkt 4 Pr.Aut.)

Konstrukcja art. 5 ust. 2 Aktu paryskiego Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych, sporządzonego w Paryżu dnia 24 lipca 1971 r. nawiązuje wyraźnie do wypracowanej w doktrynie koncepcji tzw. terytorializmu praw autorskich. W myśl tej koncepcji, twórcy przysługuje równocześnie tyle praw podmiotowych, ile systemów prawnych w określonej sytuacji chroni dane dobro niematerialne. Przyjęcie tego założenia nakazuje przyjąć, że prawu państwa ochrony podlega nie tylko „zakres ochrony, jak też środki jej dochodzenia”, ale wszystkie kwestie objęte statutem praw autorskich, a więc również wiążące się oceną powstania, treści i wygaśnięcia praw autorskich.

Nie można uznać, że do oceny przesłanek nabycia autorskich praw majątkowych przez podmiot zagraniczny oraz skutków tego nabycia mają zastosowanie w – procesie o ochronę tych praw przed sądem polskim – przepisy kraju, w którym doszło do ich pierwotnego nabycia.

Wyrażona w art. 5 ust. 2 Aktu paryskiego Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych, sporządzonego w Paryżu dnia 24 lipca 1971 r. norma kolizyjna, wskazująca, według jakich przepisów udziela się ochrony podmiotowi uprawnionemu, wyłącza – zgodnie z powszechnie przyjętą zasadą pierwszeństwa konwencji międzynarodowych przed prawem krajowym (art. 1 § 2 p.p.m.) – zastosowanie norm prawa prywatnego międzynarodowego państwa ochrony.

Zgodnie z art. 5 pkt 4 u.p.a., przepisy tej ustawy stosuje się do utworów, które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów. Strona powodowa jest spółką prawa Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, które należą do Związku utworzonego mocą art. 1 Aktu paryskiego Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych, sporządzonego w Paryżu dnia 24 lipca 1971 r. Do Związku tego należy również Rzeczpospolita Polska, która przystąpiła do art. 1-21 Aktu paryskiego Konwencji berneńskiej oraz załącznika (dokument o przystąpieniu z dnia 5 lipca 1994 r. - Dz. U. Nr 104, poz. 506). Stosownie do art. 5 ust. 1 tej regulacji, w odniesieniu do dzieł, co do których autorom przysługuje ochrona na podstawie niniejszej konwencji, autorzy w państwach należących do Związku, innych niż państwa pochodzenia dzieła, korzystają z praw, jakie odpowiednie ustawy przyznają aktualnie lub przyznają w przyszłości swoim obywatelom, jak też z praw specjalnie przyznanych przez niniejszą konwencję. Według zaś ustępu 2 tego artykułu, korzystanie z wymienionych praw i ich wykonywanie nie wymaga spełnienia żadnych formalności; korzystanie i wykonywanie tych praw nie jest uzależnione od istnienia ochrony w państwie pochodzenia dzieła. A zatem, poza postanowieniami niniejszej konwencji, zakres ochrony, jak też środki jej dochodzenia, zapewnione autorowi w celu ochrony jego praw, są normowane wyłącznie przez ustawodawstwo państwa, w którym żąda się ochrony.

Prawu państwa ochrony podlega nie tylko „zakres ochrony, jak też środki jej dochodzenia”, ale wszystkie kwestie objęte statutem praw autorskich, a więc również wiążące się oceną powstania, treści i wygaśnięcia praw autorskich.

Wyrażona w art. 5 ust. 2 Aktu paryskiego Konwencji berneńskiej norma kolizyjna, wskazująca, według jakich przepisów udziela się ochrony podmiotowi uprawnionemu, wyłącza – zgodnie z powszechnie przyjętą zasadą pierwszeństwa konwencji międzynarodowych przed prawem krajowym (art. 1 § 2 p.p.m.) - zastosowanie norm prawa prywatnego międzynarodowego państwa ochrony.

Wyrok SN z dnia 15 września 2011 r., II CSK 572/10

Standard: 67349 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy