Domniemanie dobrej wiary posiadacza samoistnego nieruchomości w chwili uzyskania posiadania (art. 7 k.c. i art. 172 § 1 k.c.)

Z art. 172 § 1 k.c. - pośrednio ze sformułowania, a z art. 7 k.c. - wprost z brzmienia, wynika domniemanie dobrej wiary posiadacza samoistnego nieruchomości w chwili uzyskania posiadania.

Dowód złej wiary w celu obalenia tego domniemania wymaga wykazania przez przeciwnika w sporze, że posiadacz samoistny nieruchomości w chwili uzyskania posiadania nieruchomości wiedział, że nie jest właścicielem lub wprawdzie nie wiedział, ale wiedziałby, gdyby się zachował z odpowiednią starannością - tak, jak tego można od niego w danych okolicznościach wymagać (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego zasada prawna z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91 oraz orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009 r., III CSK 54/09, i 7 maja 2014 r., II CSK 472/13). Chodzi tu o indywidualną ocenę odniesioną do danej osoby i okoliczności, w jakich ona się znajduje w chwili zachowania podlegającego ocenie (por. wyrok SN z dnia 11 sierpnia 2011 r., I CSK 642/10)

Dowód złej wiary w celu obalenia tego domniemania wymaga wykazania przez przeciwnika w sporze, że posiadacz samoistny nieruchomości w chwili uzyskania posiadania nieruchomości wiedział, że nie jest właścicielem lub wprawdzie nie wiedział, ale wiedziałby, gdyby się zachował z odpowiednią starannością - tak, jak tego można od niego w danych okolicznościach wymagać (por. uchwała SN (7)  zasada prawna z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91 oraz orzeczenia SN z dnia 4 grudnia 2009 r., III CSK 54/09, i 7 maja 2014 r., II CSK 472/13). Chodzi tu o indywidualną ocenę odniesioną do danej osoby i okoliczności, w jakich ona się znajduje w chwili zachowania podlegającego ocenie (por. wyrok SN z dnia 11 sierpnia 2011 r., I CSK 642/10).

Przy ustalaniu stanu świadomości osoby, odpowiadającego występującemu w art. 172 k.c. ogólnemu (tj. bliżej, inaczej niż np. w art. 6 ust. 2 u.k.w.h., czy art. 105 i 512 k.c. niedoprecyzowanemu) pojęciu złej wiary - czyli przy rozstrzyganiu, czy osoba ta „wiedziała lub co najmniej powinna była wiedzieć” o miarodajnej okoliczności, jaką jest, według tego przepisu, nieprzysługiwanie własności nieruchomości obejmowanej w posiadanie - szczególne znaczenie przypada przewidzianym w art. 231 k.p.c. domniemaniom faktycznym (zob. np. wyrok SN z dnia 20 września 2001 r., II CKN 277/99).

Postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2015 r., III CSK 355/15

Standard: 67199 (pełna treść orzeczenia)