Przymus adwokacki w postępowaniu przed SN ze skargi na uchwałę PKW o odrzuceniu sprawozdania finansowego partii politycznej

W postępowaniu przed Sądem Najwyższym toczącym się ze skargi na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej o odrzuceniu sprawozdania finansowego partii politycznej obowiązuje przymus adwokacko-radcowski w rozumieniu art. 87[1] k.p.c. 

Partia polityczna (a ściślej konkretny organ partii reprezentujący ją na zewnątrz), legitymowana na zasadach ogólnych do zaskarżenia do Sądu Najwyższego uchwały Państwowej Komisji Wyborczej o odrzuceniu sprawozdania finansowego, musi być w postępowaniu sądowym zainicjowanym tego rodzaju skargą reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego. Samodzielny, osobisty udział takiego podmiotu (organu partii reprezentującego ją na zewnątrz, w tym prezesa partii, jak to ma miejsce w niniejszej sprawie) przed Sądem Najwyższym w tego rodzaju postępowaniu jest zatem wyłączony.

Wprawdzie wcześniejsze stanowisko judykatury nie było w tej kwestii jednolite i odnotować należy orzeczenia, w których Sąd Najwyższy dokonał merytorycznej oceny skargi na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej o odrzuceniu sprawozdania finansowego konkretnej partii politycznej, pomimo wniesienia tego rodzaju środka prawnego do Sądu Najwyższego osobiście przez prezesa danej partii politycznej, przyjmując tym samym – jak się wydaje – że tego rodzaju organ partii (działający w jej imieniu) miał zdolność postulacyjną do samodzielnego (osobistego) działania przed Sądem Najwyższym w postępowaniu toczącym się w trybie art. 34b ustawy o partiach politycznych, a co za tym idzie, że reprezentacja partii (jej organu) przez adwokata lub radcę prawnego nie miała w tym przypadku charakteru obligatoryjnego (zob. np. postanowienia SN z: 23 stycznia 2020 r., I NSW 361/19; 14 grudnia 2016 r., III SW 17/16; 25 lutego 2015 r., III SW 1/15).

W najnowszym orzecznictwie Sąd Najwyższy trafnie odszedł jednak od powyższego kierunku wykładni, uznając, że przy wnoszeniu do Sądu Najwyższego skargi w trybie art. 34b ustawy o partiach politycznych obowiązuje tzw. przymus adwokacko-radcowski w rozumieniu art. 87[1].p.c. (zob. postanowienia SN z: 27 października 2022 r., I NSW 7/22, 3 listopada 2022 r., I NSW 11/22). Wniosek ten jest zasadny, zwłaszcza jeśli zważy się na treść art. 34b ust. 2 zd. 2 ustawy o partiach politycznych, w którym to przepisie zastrzeżono, że do rozpatrzenia skargi na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym. Zabieg polegający na odesłaniu w postępowaniu ze skargi na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej o odrzuceniu sprawozdania finansowego do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego regulujących postępowanie nieprocesowe oznacza bowiem, że w tej kategorii spraw, w sprawach nieuregulowanych w ustawie o partiach politycznych, zastosowanie mają zarówno przepisy Kodeksu postępowania cywilnego normujące postępowanie nieprocesowe (art. 506 i n. k.p.c.), jak też – w oparciu o art. 13 § 2 k.p.c. - art. 87[1] k.p.c., ustanawiający ogólną zasadę, że w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo strony (uczestnika) przez adwokata lub radcę prawnego (art. 87[1] § 1 k.p.c.).

Wyrok SN z dnia 21 lutego 2023 r., I NSW 1/23

Standard: 67020 (pełna treść orzeczenia)