Kierowanie administracją administracją rządową; pojęcie administracji rządowej (art. 146 konstytucji)

Konstytucja nie definiuje terminu "administracja rządowa". Rozdział VI Konstytucji zatytułowany jest: "Rada Ministrów i administracja rządowa". Art. 146 ust. 3 Konstytucji stanowi, że Rada Ministrów kieruje administracją rządową, natomiast stosownie do art. 146 ust. 4 pkt 3 Konstytucji Rada Ministrów koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej. Z kolei zgodnie z art. 148 pkt 4 i 5 Konstytucji, Prezes RM zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonania oraz koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów. Art. 149 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji stanowi natomiast, że ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Art. 148 pkt 7 stanowi, że Prezes RM jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej. Kolejnym przepisem Konstytucji, który dotyczy administracji rządowej, jest art. 153 ust. 1.

Ze wskazanych przepisów Konstytucji wynika przede wszystkim, że Rada Ministrów jest organem, który stoi na czele i kieruje administracją rządową. Organy administracji rządowej mogą podlegać zarówno Prezesowi RM jak i ministrom, czyli organom, które posiadają przyznane ustawowo kompetencje w tym zakresie (por. art. 148 pkt 4, 5 oraz art. 149 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji). Konstytucyjnym kryterium uznania określonego organu za należący do struktury administracji rządowej jest sprawowanie przez Radę Ministrów - w sposób bezpośredni lub pośredni, tj. przez Prezesa Rady Ministrów lub ministra - kierownictwa nad działalnością tego organu (por. art. 146 ust. 3 Konstytucji). Z powyższego wynika, że używany w Konstytucji termin "administracja rządowa" odnosi się do struktury organizacyjnej pozostającej w określonych powiązaniach z Radą Ministrów, Prezesem RM albo ministrami. W skład tej struktury wchodzą organy administracji rządowej oraz urzędy, rozumiane jako jednostki organizacyjne, będące aparatem pomocniczym, za pomocą którego organy wykonują swoje zadania i realizują kompetencje. Trybunał Konstytucyjny wskazywał we wcześniejszym orzecznictwie, że: "do uznania jakiegoś urzędu za urząd administracji rządowej potrzebne jest równoczesne spełnienie dwóch warunków: wykonywanie zadań mających charakter administracji publicznej oraz umiejscowienie w tym segmencie aparatu państwowego, na czele którego stoi rząd, czyli Rada Ministrów. (...) urzędami administracji rządowej, o których mowa w art. 153 ust. 1 Konstytucji, są urzędy administracji organizacyjnie i funkcjonalnie podporządkowane Radzie Ministrów jako całości, Prezesowi Rady Ministrów, poszczególnym ministrom albo wojewodom (bezpośrednio lub za pośrednictwem innych organów podległych organizacyjnie i funkcjonalnie tym podmiotom)" (wyrok z 28 kwietnia 1999 r., sygn. K 3/99, OTK ZU nr 4/1999, poz. 73). Trybunał w niniejszej sprawie podzielił ten pogląd, podkreślając, że aby uznać dany urząd za urząd administracji rządowej, konieczne jest uprzednie stwierdzenie, iż organ administracji, przy którym funkcjonuje określony urząd, należy do struktury administracji rządowej.

O zaliczeniu danego organu do administracji rządowej decyduje w świetle Konstytucji poddanie tego organu "kierownictwu" oraz "koordynacji i kontroli" Rady Ministrów, przy czym funkcje te mogą sprawować także Prezes RM i ministrowie. Przepisy ustawowe stanowią, że organy te podlegają lub są nadzorowane przez Prezesa RM lub ministrów kierujących działami administracji rządowej.

Wyrok TK z dnia 15 czerwca 2011 r., K 2/09

Standard: 4637 (pełna treść orzeczenia)

Konstytucja nie zawiera definicji administracji rządowej, jednak sens tego pojęcia można ustalić na podstawie brzmienia tego terminu oraz systematyki ustawy zasadniczej. Do uznania jakiegoś urzędu za urząd administracji rządowej potrzebne jest równoczesne spełnienie dwóch warunków: wykonywanie zadań mających charakter administracji publicznej oraz umiejscowienie w tym segmencie aparatu państwowego, na czele którego stoi rząd, czyli Rada Ministrów.

Wyrok TK z dnia 28 kwietnia 1999 r., K 3/99

Standard: 4638 (pełna treść orzeczenia)