Dopuszczalność rozszerzenia żądania i jego zmiany w następstwie zmiany okoliczności

W razie zmiany okoliczności można żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. 

Art. 383 k.p.c. nie przewiduje formalnej przesłanki dopuszczalności zmiany powództwa w postaci wywiedzenia apelacji przez powoda; dopuszcza więc zmianę żądania w razie wniesienia apelacji wyłącznie przez pozwanego. Co do zasady zmiana okoliczności, o której mowa w przytoczonym przepisie występuje po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji, w postępowaniu międzyinstancyjnym lub w postępowaniu przed sądem drugiej instancji.

Funkcją art. 383 k.p.c. jest zapobieżenie rozstrzyganiu w postępowaniu apelacyjnym o żądaniu, które utraciło aktualność, zapewnienie w ten sposób powodowi ochrony prawnej adekwatnej do stanu istniejącego na dzień zamknięcia rozprawy apelacyjnej, a ponadto zapobieżenie mnożeniu procesów i związanych z tym zjawiskiem kosztów społecznych i ekonomicznych.

Wyrok SN z dnia 16 marca 2016 r., IV CSK 276/15

Standard: 66775 (pełna treść orzeczenia)

Przewidziana w art. 383 k.p.c  zmiana powództwa ma na celu zapobieżenie niebezpieczeństwu rozstrzygania w postępowaniu apelacyjnym o żądaniu, które utraciło już aktualność i zapewnić powinna udzielenie powodowi ochrony adekwatnej do stanu istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy apelacyjnej. Uprawnienie do dokonania zmiany żądania uzależnione jest od wystąpienia zmiany okoliczności.

Wyrok SN z dnia 21 marca 2014 r., IV CSK 396/13

Standard: 66776 (pełna treść orzeczenia)