Wyłączenie art. 192 pkt 3 k.p.c. wobec osoby, która w sprawie o wyłączenie z masy upadłości nabyła od syndyka prawo lub rzecz

Artykuł 192 pkt 3 k.p.c. nie ma zastosowania do osoby, która w toku sprawy o wyłączenie z masy upadłości nabyła od syndyka prawo lub rzecz podlegającą wyłączeniu.

Norma art. 192 pkt 3 k.p.c. uniemożliwia zaś udział zbywcy (tu: syndyka) oraz nabywcy rzeczy lub prawa jako współuczestników postępowania. Z tych przyczyn uznać należy, że pozbawienie syndyka masy upadłości legitymacji w postępowaniu sądowym toczącym się na podstawie art. 74 p.u.n. jest niedopuszczalne. Z drugiej strony powództwo o wyłączenie z masy upadłości ma charakter incydentalny i terminowy, bowiem z natury rzeczy można go dochodzić dopóki dany przedmiot (prawo) jest jej składnikiem.

Zgodzić się należy z poglądami tych przedstawicieli nauk prawnych, którzy z uwagi na zbliżony przedmiot ochrony prawnej wskazują na jego znaczące podobieństwo do powództwa o zwolnienie z egzekucji (art. 841 k.p.c.). Oba powództwa zmierzają do wydania rozstrzygnięcia o charakterze konstytutywnym, w istocie tożsamego ze skutkiem jaki następuje w wyniku zbycia spornej rzeczy (prawa) osobie trzeciej. Konsekwencją wyjścia danego składnika majątkowego z masy upadłości, także czynnością zbycia przez syndyka, jest odpadnięcie materialno-prawnej przesłanki dotychczasowego roszczenia i jego przekształcenie przedmiotowe. Ustawa przewiduje w takim wypadku roszczenie zastępcze dotyczące wydania świadczenia uzyskanego za zbyte mienie oraz ewentualne roszczenie odszkodowawcze, przy rozpoznawaniu których przesłankowo rozstrzyga się o wcześniejszym istnieniu podstaw wyłączenia (por. wyrok SN z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 707/12). Następstwo prawne (i odpowiednio procesowe) nabywcy aktualizowałoby się wówczas wyłącznie w odniesieniu do niespełnionego dotąd świadczenia wzajemnego (art. 74 ust. 3 p.u.n.). Taki reżim prawny także wyklucza podstawienie procesowe w procesie o wyłączenie z masy upadłości rzeczy (prawa) po ich zbyciu.

Postanowienie SN z dnia 27 maja 2015 r., II CSK 461/14

Standard: 66580 (pełna treść orzeczenia)