Uznanie posiadacza w złej wierze za posiadacza w dobrej wierze na podstawie zasad współżycia społecznego
Dobra wiara w stosunkach prawnorzeczowych
Koncepcja, zgodnie z którą w niektórych okolicznościach faktycznych posiadacza w złej wierze można potraktować tak, jakby był posiadaczem w dobrej wierze, jeżeli przemawiają za tym zasady współżycia społecznego powstała i bywa stosowana przede wszystkim w kontekście art. 231 § 1 k.c., regulującego skutki budowy na cudzym gruncie.
Nie ma podstaw do przyjęcia, że zasady współżycia społecznego mogą sprawić, iż posiadacz w złej wierze będzie traktowany na równi z posiadaczem w dobrej wierze. W pierwszej kolejności należy zauważyć, że zgodnie ze swoim sformułowaniem koncepcja ta nie modyfikuje pojęcia dobrej wiary w ogólności, ani nawet na tle art. 231 § 1 k.c., ale nakazuje traktować osobę, o której wiadomo, że jest w złej wierze, tak jakby była w dobrej wierze. Za posiadacza w dobrej wierze należy więc nadal, tak jak przy przyjęciu koncepcji tradycyjnej, uważać wyłącznie osobę, która jest przekonana, że pozostaje właścicielem lub też, że przysługuje jej odpowiednie inne prawo, i ma do tego przekonania uzasadnione podstawy. Na równi z takim posiadaczem ma być natomiast traktowana osoba, która wie lub powinna była wiedzieć, że nie jest uprawniona.
W przepisach Kodeksu cywilnego, które odwołują się do zasad współżycia społecznego, nie da się znaleźć podstawy dla zastosowania ich w taki sposób, jak przewiduje to koncepcja akceptowana przez skarżącą, czyli w istocie do modyfikacji norm wynikających z prawa stanowionego. Prowadzi to ostatecznie do wniosku, że koncepcję tę należy wykluczyć ze względu na zasadę praworządności i zamknięty katalog źródeł prawa wynikający z art. 87 Konstytucji, w którym zasady współżycia społecznego nie zostały ujęte. W niektórych sytuacjach ustawodawca odwołuje się do takich zasad, jednak nie stanowią one konkurencyjnego systemu normatywnego, który korygowałby normy wynikające z prawa stanowionego.
Postanowienie SN z dnia 6 maja 2022 r., II CSKP 32/22
Standard: 66513 (pełna treść orzeczenia)