Zasiedzenie nieruchomości władanej przez Gminę w interesie zbiorowym (publicznym)

W judykaturze Sądu Najwyższego w kontekście nabycia prawa własności nieruchomości w drodze zasiedzenia wyjaśniono, że władanie nieruchomością w interesie zbiorowym (publicznym) nie świadczy o braku możliwości uznania władania za samoistne in statu usucapiendi (por. postanowienia SN z dnia 15 stycznia 2015 r., IV CSK 193/14, i z dnia 7 października 2015 r., I CSK 846/14). Przykładowo gmina może zasiedzieć nieruchomość, stanowiącą drogę, ponieważ charakteru samoistnego posiadania przez nią takiej nieruchomości nie odbiera to, że wykonuje to posiadanie w interesie publicznym.

Fakt, że jednostki samorządowe, podobnie jak państwowe, wypełniają we własnym imieniu funkcje publiczne, jest dla tych jednostek czymś naturalnym, odpowiadającym ich zadaniom, i sam przez się nie wyłącza ich udziału w stosunkach cywilnoprawnych i ujmowania ich działań w kategoriach prawa cywilnego, w tym na użytek stosowania art. 172 k.c. (por. wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2016 r., I CSK 179/15 i uchwałę SN z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07).

Postanowienie SN z dnia 30 listopada 2017 r., IV CSK 22/17

Standard: 66485 (pełna treść orzeczenia)

Dopuszczalne jest stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości, stanowiącej drogę, na rzecz gminy z dniem poprzedzającym uzyskanie przez tę nieruchomość statusu drogi gminnej. Gmina może mieć w tym interes prawny (szerzej co do interesu prawnego w żądaniu stwierdzenia zasiedzenia uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 r., III CZP 112/14).

Zasiedzenie w omawianej sytuacji nie jest objęte zakazem wynikającym z art. 2a u.d.p., ponieważ nie pozbawia tego podmiotu, który może być wyłącznie właścicielem drogi publicznej, jej własności i nie wyklucza pełnienia przez nią swej funkcji (por. postanowienie SN z dnia 5 października 2012 r., IV CSK 94/12). Spełniona w omawianej sytuacji może być też, wbrew stanowisku zajętemu w zaskarżonym wyroku, warunkująca zasiedzenie (art. 172 § 1 i 2 k.c.) przesłanka samoistnego posiadania przez gminę nieruchomości udostępnianej innym do korzystania z niej w charakterze drogi. Oczywiście osoby korzystające z nieruchomości jako drogi nie mogą być uznane za jej posiadaczy samoistnych. Korzystanie przez te osoby z nieruchomości niewątpliwie nie ma cech władztwa, które mogłoby być kwalifikowane jako posiadanie samoistne w rozumieniu art. 336 k.c. Nie ma natomiast uzasadnionych powodów do odmawiania takiej kwalifikacji władaniu gminy we własnym imieniu tą nieruchomością, przejawiającemu się w utrzymywaniu jej i zarządzaniu nią w sposób dostosowany do jej funkcji. Charakteru samoistnego posiadania nie może temu władaniu odebrać fakt wykonywania go w interesie publicznym.

Wypełnianie we własnym imieniu przez jednostki samorządowe, podobnie jak państwowe, funkcji publicznych jest dla tych jednostek stanem naturalnym, odpowiada ich zadaniom, i samo przez się nie wyłącza udziału tych jednostek w stosunkach cywilnoprawnych i ujmowania ich działań w kategoriach prawa cywilnego; nie tylko na użytek stosowania art. 224 i 225 k.c., ale i art. 172 k.c. (por.uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07 oraz postanowienie SN z dnia 7 października 2015 r., I CSK 846/14).

Wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2016 r., I CSK 179/15

Standard: 66488 (pełna treść orzeczenia)