Zastosowanie per analogiam art. 286 k.c. do stowarzyszenia ogrodowego

Artykuł 286 k.c. ma zastosowanie per analogiam do stowarzyszenia ogrodowego, będącego użytkownikiem gruntu zajętego pod rodzinny ogród działkowy.

w orzecznictwie uznano, że z przewidzianym w nim żądaniem może wystąpić także użytkownik wieczysty, i przyjęto, iż przepis ten może być wykorzystany w celu uzyskania dostępu do sieci przesyłowych, elektroenergetycznych i innych podobnych urządzeń (por. uchwałę SN (7) z dnia 16 maja 2017 r., III CZP 101/16).

Dodatkowo ustawodawca zdaje się zakładać, że stowarzyszenie dysponuje odpowiednimi środkami prawnymi umożliwiającymi zapewnienie nieruchomości zajętej pod ROD odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Skoro bowiem w art. 10 ust. 3 u.r.o.d. postanowiono, że obowiązki gminy w zakresie doprowadzenia do ROD dróg dojazdowych, energii elektrycznej i zaopatrzenia w wodę mogą być umownie przejęte przez stowarzyszenie ogrodowe, bez zróżnicowania przypadków, w których stowarzyszenie jest właścicielem albo użytkownikiem wieczystym gruntu zajętego pod ROD, i przypadków, w których jest tylko użytkownikiem zwykłym gruntu, to najwyraźniej opiera się to na założeniu, iż w każdym przypadku stowarzyszenie ogrodowe ma odpowiednie instrumenty prawne, umożliwiające mu realizację przejmowanych zadań.

Za analogicznym zastosowaniem art. 286 k.c. do stowarzyszeń ogrodowych przemawia także funkcja przysługującego stowarzyszeniu prawa użytkowania, które – jak wyjaśniono - w założeniu ustawodawcy ma stanowić alternatywny względem własności albo użytkowania wieczystego tytuł prawny do trwałego władania gruntem skarbowym albo samorządowym w celu realizacji zadań stowarzyszenia i celów rodzinnych ogrodów działkowych. Skoro zaś stowarzyszenie będące właścicielem gruntu zajętego pod ROD albo jego użytkownikiem wieczystym może wystąpić z żądaniem określonym w art. 145 k.c. albo umownie zapewnić sobie odpowiedni dostęp do drogi publicznej - niezależnie od art. 10 ust. 2 u.r.o.d. – możliwością taką powinno dysponować również stowarzyszenie ogrodowe, będące jedynie użytkownikiem tego gruntu.

Trwałość i szeroki zakres uprawnień stowarzyszenia potwierdza art. 11 ust. 3 u.r.o.d., zgodnie z którym infrastruktura ogrodowa stanowi własność stowarzyszenia ogrodowego. Jak wyjaśniono, chodzi tu m.in. o budynki, budowle oraz urządzenia znajdujące się na terenie ROD przeznaczone do wspólnego używania przez osoby korzystające z działek oraz służące do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania ROD. Przepis nie różnicuje statusu własnościowego infrastruktury ogrodowej w zależności od tytułu prawnego stowarzyszenia do nieruchomości, co oznacza, że ma zastosowanie także wtedy, gdy tytułem tym jest użytkowanie. Występuje tu zatem uprzywilejowanie stowarzyszenia ogrodowego, polegające na zerwaniu z zasadą superficies solo cedit (art. 48 i 191 k.c.). Podobnym przywilejem cieszą się także rolnicze spółdzielnie produkcyjne (por. art. 272 i 279 k.c.), co także przemawia za analogicznym zastosowaniem art. 286 k.c.

 Postanowienie SN z dnia 12 października 2018 r., V CSK 591/17

Standard: 66318 (pełna treść orzeczenia)