Właściwość w sprawie sprawie nadania klauzuli wykonalności wskutek przejścia uprawnień

Sprawę o nadanie klauzuli wykonalności wskutek przejścia uprawnień rozstrzyga sąd właściwy do jej nadania według zasad ogólnych (art. 781 § 1 k.p.c.), w pierwszej instancji orzekając w składzie jednego sędziego (art. 782 § 1 k.p.c.), z zachowaniem prawa do wniesienia zażalenia do sądu drugiej instancji (art. 795 § 1 k.p.c.).

Sąd drugiej instancji nie może nadać klauzuli wykonalności wskutek przejścia uprawnień (art. 788 k.p.c.), nawet jak dysponuje aktami sprawy, a jest zobligowany przekazać taki wniosek sądowi właściwemu do jego rozpoznania według zasad ogólnych. Wynika to z konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności i związanej z tym potrzeby zapewnienia kontroli instancyjnej orzeczenia nadającego klauzulę wskutek przejścia uprawnień lub odmawiającego uwzględnienia takiego wniosku (art. 176 ust. 1 Konstytucji).

Artykuł 788 k.p.c. dotyczy zarówno sądowych, jak i pozasądowych tytułów egzekucyjnych, w tym także wyroku sądu polubownego, który po stwierdzeniu przez sąd jego wykonalności ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego (art. 1212 § 1 k.p.c.).

W konsekwencji, jeżeli przedmiotem sprawy było stwierdzenie wykonalności zagranicznego wyroku sądu polubownego Sąd Apelacyjny był uprawniony do jej rozstrzygnięcia i od tego orzeczenia przysługiwała skarga kasacyjna. Jeżeli natomiast Sąd Apelacyjny miałby orzekać jedynie w przedmiocie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności wskutek przejścia uprawnień (art.788 k.p.c.) to był niewłaściwy do jej rozpoznania, a rozpoznając ją w pierwszej instancji doprowadziłby do nieważności postępowania z uwagi na sprzeczność składu orzekającego z przepisami prawa (art. 379 pkt 4 k.p.c.) i pozbawienia skarżącej drogi odwoławczej. Od takiego orzeczenia nie przysługuje bowiem zażalenie czy skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego. Skarżąca nie mogłaby również złożyć zażalenia do równoległego składu Sądu Apelacyjnego, zażalenie to służy bowiem jedynie od postanowienia sądu apelacyjnego rozstrzygającego w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Rzeczpospolitej Polskiej lub ugody przed nim zawartej (art. 1214 § 4 k.p.c.).

Postanowienie SN z dnia 27 marca 2019 r., V CSK 107/18

Standard: 66229 (pełna treść orzeczenia)