Ocena zapłaty jako czynności prawnej pod katem odpłatności z art. 127 ust. 1 p.u.

Zapłata jako czynność prawna rozporządzająca może podlegać ocenie pod kątem przesłanki odpłatności przewidzianych w art. 127 ust. 1 Prawa upadłościowego.

W sprawie o zapłatę, która ma być konsekwencją bezskuteczności czynności prawnej powstającej ex lege na podstawie art. 127 ust 1 p.u nie obowiązuje ograniczenie terminem, o którym mowa w art. 132 ust. 3 p.u.

Redakcja art. 132 ust. 3 p.u. przesądza, że odnosi się on wyłącznie do sytuacji, w której uznanie bezskuteczności czynności prawnej następuje na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądu.

Zapłata, zarówno gotówkowa jak i bezgotówkowa, jest czynnością prawną (zob. np. wyroki: z 6 listopada 2009 r., I CSK 154/09; z 24 maja 2012 r., II CSK 546/11; z 14 listopada 2013 r., IV CSK 157/13) Oznacza to, że czynność zapłaty podlega ocenie na podstawie art. 127 ust. 1 p.u.

Ocenie pod kątem odpłatności poddać należy także czynność w postaci spełnienia świadczenia. W art. 127 ust. 1 p.u. mowa jest o czynnościach, na podstawie których upadły rozporządził swoim majątkiem. Czynności rozporządzające są z reguły dokonywane w wykonaniu zobowiązania, a więc są czynnościami spełnienia świadczenia (por. wyroki SN: z 13 kwietnia 2017 r., III CSK 122/16; z 30 listopada 2017 r., IV CSK 26/17; z 20 grudnia 2017 r., I CSK 187/17; z 21 grudnia 2017 r., III CSK 344/16; z 4 kwietnia 2019 r., III CSK 149/17).

Przyjęcie, że w myśl wskazanego przepisu ocenie pod kątem odpłatności podlega także czynność w postaci spełnienia świadczenia, nakazuje uznać, że z reguły o tym, czy są one odpłatne, czy nieodpłatne, decyduje treść czynności w postaci zaciągnięcia zobowiązania.

Wyrok SN z dnia 6 maja 2022 r., II CSKP 453/22

Standard: 66079 (pełna treść orzeczenia)