Stwierdzenie zasiedzenia w dwóch różnych momentach czasowych na rzecz dwóch różnych osób

Możliwe jest stwierdzenie zasiedzenia w dwóch różnych momentach czasowych na rzecz dwóch różnych osób.

O tym, z nadejściem którego z terminów należy stwierdzić zasiedzenie decyduje interes prawny wnioskodawcy, definiowany i uzasadniany przez niego przy konstruowaniu wniosku wszczynającego postępowanie. Zgodnie bowiem z art. 609 § 1 k.p.c. do złożenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia jest uprawniony każdy zainteresowany, a więc ten, czyich praw dotyczy wynik postępowania (art.  510 § 1 k.p.c.). W konsekwencji to związek pomiędzy sferą prawną wnioskodawcy a wynikiem sprawy determinuje interes prawny w stwierdzeniu zasiedzenia konkretnej nieruchomości.

Nie jest wykluczone, że w takich okolicznościach jak w niniejszej sprawie w interesie wnioskodawczyni było stwierdzenia zasiedzenia na dzień 1 stycznia 1985 r. W tym celu konieczne byłoby jednak wskazanie szczególnych okoliczności, które usprawiedliwiałyby takie rozstrzygnięcie. Mając bowiem na względzie, że zasadniczą funkcją instytucji zasiedzenia jest usunięcie rozbieżności między faktycznym stanem posiadania a stanem prawnym, to regułą powinno być stwierdzenie zasiedzenia w taki sposób, aby prawo własności przysługiwało aktualnemu posiadaczowi samoistnemu nieruchomości. Przemawia to w zasadzie przeciwko stwierdzeniu zasiedzenia o charakterze tylko historycznym, mimo ustalenia, że na skutek upływu terminu zasiedzenia własność nieruchomości przeszła już na kolejnego posiadacza (posiadaczy) nieruchomości.

Nie można też z góry wyłączyć interesu prawnego wnioskodawczyni w stwierdzeniu zasiedzenia w ramach jednego postępowania dotyczącego tej samej nieruchomości zarówno na dzień 1 stycznia 1985 r., jak i 19 grudnia 2019 r. Jeżeli jednak wnioskodawczyni od początku identyfikowała swój interes prawny w stwierdzeniu zasiedzenia, które nastąpiło po objęciu nieruchomości w posiadanie przez T. S., syna T., a więc po 11 grudnia 1989 r., to rolą sądów meriti było zbadanie, czy takie stwierdzenie jest prawnie możliwe.

Jeżeli sąd doszedłby do wniosku, że zasiedzenie danej nieruchomości jest możliwe w innym momencie czasowym przez inną osobę niż wskazywana przez wnioskodawcę lub uczestników, może wówczas skorzystać z instrumentu przewidzianego w art. 1561 k.p.c. Sąd w takiej sytuacji jest zatem uprawniony do pouczenia uczestników o prawdopodobnym wyniku sprawy, umożliwiając im modyfikację stanowiska procesowego albo nawet cofnięcie wniosku.

Postanowienie SN z dnia 3 marca 2022 r., II CSKP 476/22

Standard: 65989 (pełna treść orzeczenia)