Wyłączenie prawa wydzierżawiającego do żądania przywrócenia stanu poprzedniego, jeżeli restytucja naruszałaby substancję rzeczy lub zmieniałaby jej przeznaczenie i charakter
Rozliczenia z tytułu ulepszenia rzeczy najętej, wydzierżawionej; zwrot nakładów ulepszających (art. 676 k.c. i z art. 694 k.c.)
Ze względu na specyfikę umowy dzierżawy i jej prawną odrębność od umowy najmu, przepis art. 676 k.c. powinien być stosowany do umowy dzierżawy jedynie odpowiednio w tym znaczeniu, że wykluczone powinno być prawo wydzierżawiającego do żądania przywrócenia stanu poprzedniego, jeżeli taka restytucja naruszałaby substancję rzeczy lub zmieniałaby jej przeznaczenie i charakter nabyte dzięki poczynionym nakładom (porównaj wyrok SN z dnia 8 lipca 2010 r. II CSK 85/10).
Powód niewątpliwie wskazał okoliczności faktyczne pozwalające na ustalenie, czy dokonanie przez stronę pozwaną wyboru, jako sposobu rozliczenia poczynionych przez niego nakładów, żądania ich usunięcia i przywrócenia stanu poprzedniego jest sprzeczne z przeznaczeniem nieruchomości, zmienionym dzięki tym nakładom w sposób oczekiwany przez obie strony oraz z zasadami racjonalnej gospodarki wydzierżawioną nieruchomością, jak również nieuzasadnione ekonomicznie. Biegły sądowy ocenił to żądanie strony pozwanej jako nieekonomiczne i nieracjonalne i ocenę tę podzielił Sąd pierwszej instancji. Zajmując inne stanowisko, Sąd Apelacyjny nie ustosunkował się ani do opinii biegłego, ani do stanowiska Sądu Okręgowego w tym przedmiocie.
Jak ustalił Sąd pierwszej instancji na podstawie opinii biegłego i co pominął Sąd Apelacyjny, żądanie przez stronę pozwaną przywrócenia stanu poprzedniego nie tylko byłoby nieuzasadnione ekonomicznie, lecz musiałoby prowadzić do zmiany uzyskanego dzięki nakładom charakteru i przeznaczenia nieruchomości określonego w decyzji administracyjnej z dnia 3 listopada 2006 r. o warunkach budowy stanicy wodnej z basenem portowym i wypożyczalnią sprzętu wodnego. Racjonalnie trudno zresztą wyobrazić sobie przywrócenie stanu poprzedniego przedmiotowej nieruchomości, a więc wywiezienie ziemi i gruzu, obniżenie gruntu, przywrócenie nierówności terenu i wjazdu, zlikwidowanie nasypu i sztucznego zbocza oraz trawy i przywrócenie usuniętych drzew i krzewów. Żądanie dokonania tego rodzaju zmian niewątpliwie narusza zasady prawidłowej gospodarki nieruchomością i jest sprzeczne z jej obecnym przeznaczeniem, co wymaga oceny Sądu z punktu widzenia art. 5 k.c. oraz art. 676 w zw. z art. 694 k.c.
Wyrok SN z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 44/13
Standard: 65590 (pełna treść orzeczenia)