Właściwość sądu do zawezwania ubezpieczyciela do próby ugodowej w sprawie o roszczenia wynikające z umów ubezpieczeń obowiązkowych

W postępowaniu o zawezwanie ubezpieczyciela do próby ugodowej w sprawie o roszczenia wynikające z umów ubezpieczeń obowiązkowych lub obejmujących roszczenia z tytułu tych ubezpieczeń właściwy jest sąd określony w art. 185 k.p.c.

Uregulowanie zawarte w art. 185 § k.p.c. sugeruje jednoznacznie, że ustawodawca zamierzał wykluczyć określenie właściwości miejscowej sądu w postępowaniu pojednawczym na innej podstawie; gdyby traktował tę właściwość jako właściwość ogólną, to powtarzanie tego w powołanym przepisie byłoby zbędne. Potrzeba wyraźnego przesądzenia właściwości miejscowej sądu w tym przepisie wskazuje na zamiar wyłącznego jej uregulowania, co oddaje specyfikę i odrębność postępowania pojednawczego. Wypada zauważyć, że odwołanie się do właściwości ogólnej dla określenia właściwości wyłącznej nie jest zabiegiem wyjątkowym, lecz stosowanym również w innych odrębnych postępowaniach (zob. art. 42 k.p.c., art. 461 § 2 k.p.c.).

Przyjęcie stanowiska przeciwnego prowadziłoby do - trudnego do zaakceptowania - wniosku, że właściwość określona w art. 185 § 1 k.p.c. może kształtować się różnie w zależności od przedmiotu roszczenia będącego podstawą sporu, który doprowadził do podjęcia próby jego zażegnania w postępowaniu pojednawczym. Niewątpliwie postępowanie to może być wszczęte zarówno w sprawach, które - w razie dochodzenia określonych roszczeń - podlegałyby rozpoznaniu w trybie procesu lub postępowania nieprocesowego. W tym ostatnim przypadku konieczne byłoby odwołanie się do przepisów o właściwości sądu w postępowaniu nieprocesowym, co nie dałoby się pogodzić z ratio legis unormowania przyjętego w art. 185 § 1 k.p.c., zakładającego, z jednej strony, ułatwienie uprawnionemu przeprowadzenie niedrogiego postępowania umożliwiającego zakończenie sporu cywilnego, z drugiej zaś - wyłączenie możliwości szykanowania przeciwnika. Uznanie, że właściwość określona tym przepisem nie jest wyłączna, wykluczałoby np. badanie naruszenia tej właściwości z urzędu (art. 202 zdanie pierwsze k.p.c.) i mogłoby prowadzić - w razie braku stosownego zarzutu - do obciążenia przeciwnika, który nie stawił się przed sądem niewłaściwym, kosztami postępowania pojednawczego, (art. 186 § 2 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 18 listopada 2015 r., III CZP 60/15

Standard: 65441 (pełna treść orzeczenia)