Zasada proporcjonalności sankcji w razie przyjęcia nieuczciwego warunku umowy

Cel polegający na przywróceniu sytuacji prawnej i faktycznej konsumenta w braku nieuczciwego warunku powinien być realizowany z poszanowaniem zasady proporcjonalności stanowiącej ogólną zasadę prawa Unii, która wymaga, aby uregulowanie krajowe wprowadzające w życie to prawo nie wykraczało poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu [zob. podobnie wyrok z dnia 15 czerwca 2023 r., Bank M. (Skutki uznania umowy za nieważną), C-520/21

Wyrok TSUE z dnia 23 listopada 2023 r., C-321/22

Standard: 82309 (pełna treść orzeczenia)

Cel polegający na przywróceniu sytuacji prawnej i faktycznej konsumenta w braku nieuczciwego warunku powinien być realizowany z poszanowaniem zasady proporcjonalności stanowiącej ogólną zasadę prawa Unii, która wymaga, aby uregulowanie krajowe wprowadzające w życie to prawo nie wykraczało poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu.

Jeżeli ustalenie na podstawie przepisów krajowych w oparciu o obiektywne podejście konsekwencji, jakie należy wyciągnąć ze stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku w odniesieniu do dalszego istnienia umowy, w której jest on zawarty, nie pozostawia sądowi krajowemu żadnego zakresu uznania ani żadnej swobody oceny – sąd ten nie może stwierdzić nieważności tej umowy, jeżeli sytuacja prawna i faktyczna, w jakiej znajdowałby się konsument w braku takiego nieuczciwego warunku, może zostać przywrócona, co pozwoli jednocześnie na dalsze obowiązywanie tej umowy.

Sąd krajowy ma możliwość zastąpienia nieuczciwego warunku przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym lub przepisem mającym zastosowanie w przypadku zgody stron danej umowy, pod warunkiem że to zastąpienie jest zgodne z celem art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 i pozwala na przywrócenie rzeczywistej równowagi między prawami a obowiązkami stron umowy. Niemniej jednak ta wyjątkowa możliwość jest ograniczona do sytuacji, w których unieważnienie nieuczciwego warunku zobowiązywałoby sąd do stwierdzenia nieważności całej umowy z narażeniem konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje, tak że byłby on w ten sposób spenalizowany [zob. podobnie wyroki: z dnia 21 stycznia 2015 r., Unicaja Banco i Caixabank, C-482/13, C-484/13, C-485/13 i C-487/13).

Wyrok TSUE z dnia 23 listopada 2023 r., C-321/22

Standard: 82569 (pełna treść orzeczenia)