Wymóg istnienia (aktualności) rygoru natychmiastowej wykonalności

Z art. 338 k.p.c. nie wynika wymóg istnienia (aktualności) rygoru natychmiastowej wykonalności w chwili zgłaszania wniosku restytucyjnego i orzekania w jego przedmiocie. Taka zawężająca wykładnia językowa nie znajduje oparcia w treści przepisu. Przeciwnie wskazuje on jedynie, że do spełnienia lub wyegzekwowania świadczenia doszło na podstawie nieprawomocnego wyroku uprzednio zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności (verba legis "któremu został nadany" a nie "który jest nadal opatrzony"). Sens rygoru natychmiastowej wykonalności polega na tym, że nieprawomocny wyrok, któremu został on nadany, jest tytułem egzekucyjnym i po nadaniu klauzuli wykonalności może stanowić, jako tytuł wykonawczy, podstawę egzekucji (art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c., art. 776 k.p.c.). Chwila utraty bytu procesowego orzeczenia uwzględniającego powództwo na skutek uchylenia lub zmiany nie musi być zatem tożsama z chwilą wygaśnięcia natychmiastowej wykonalności zarówno z przyczyn wskazanych w art. 337 k.p.c. jak i uchylenia rygoru w postępowaniu zażaleniowym (art. 394 § 1 pkt 4 k.p.c.) czy też jego zawieszenia.

Bezsprzecznie wygaśnięcie lub uchylenie samego postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności nie umożliwia pozwanemu złożenia wniosku o wydanie orzeczenia o zwrocie spełnionego świadczenia. Istotne jest jedynie, aby w dacie orzekania o zwrocie świadczenia rygor natychmiastowej wykonalności nie mógł być ponownie nadany (definitywnie ustał), gdyż w przeciwnym wypadku zachodziłoby niebezpieczeństwo wielokrotnego wymuszenia spełnienia lub wyegzekwowania świadczenia na jego podstawie.

Wyrok SN z dnia 30 stycznia 2014 r., IV CSK 237/13

Standard: 65164 (pełna treść orzeczenia)