Instytucja restytucji w toku postępowania cywilnego

Stronami roszczenia restytucyjnego są spełniający świadczenie (solvens) i odbiorca świadczenia (accipiens), co w stosunkach dwustronnych pokrywa się z kierunkiem przepływu przysporzenia. Inaczej natomiast kształtuje się sytuacja w stosunkach wielopodmiotowych, na co wskazał Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 7 maja 2015 r., II CSK 444/14 i z dnia 25 listopada 2015 r., IV CSK 29/15. Najogólniej można przyjąć, że roszczenie restytucyjne przysługuje temu, którego prawa stały się gospodarczym źródłem wzbogacenia, przeciwko temu, którego majątek uległ zwiększeniu. Za odbiorcę świadczenia uznaje się bowiem nie tego, kto przyjął przysporzenie, lecz tego, którego majątek uległ zwiększeniu.

W wyjątkowych sytuacjach roszczenie restytucyjne związane z nieważnością czynności prawnej może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Wyrok SN z dnia 21 kwietnia 2016 r., III CSK 245/15

Standard: 66636 (pełna treść orzeczenia)

Wniosek restytucyjny nie wszczyna nowego postępowania. Zmierza do likwidacji w sposób uproszczony w postępowaniu toczącym się w sprawie następstw wykonania zapadłego w niej wyroku, który następnie został zmieniony lub uchylony. Sprawa jest kontynuowana, a zmienia się jedynie to, że w zakresie wniosku odwracają się role procesowe. 

Postępowanie wywołane wnioskiem ma charakter akcesoryjny w stosunku do postępowania wszczętego wniesieniem pozwu. Jest ściśle związane z żądaniem pozwu. Jego wynik zależy od rozstrzygnięcia kończącego sprawę.

Postanowienie SN z dnia 10 września 2015 r., II CZ 48/15

Standard: 67212 (pełna treść orzeczenia)

Nie jest możliwa obrona stanowiska, że roszczenie restytucyjne ma różny charakter i opiera się na różnych podstawach materialnoprawnych w zależności od tego, czy zostało zgłoszone na podstawie art. 338 k.p.c. oraz art. 415 k.p.c., czy też jest dochodzone w osobnym procesie. Twierdzenie o materialnoprawnym charakterze art. 415 w związku z art. 398[15] § 1 k.p.c. i innych przepisów restytucyjnych, w tym również art. 338 k.p.c., nie jest uzasadnione. 

Wyrok SN z dnia 27 maja 2014 r., II PK 242/13

Standard: 67218 (pełna treść orzeczenia)