Zbieg klauzuli porządku publicznego z innymi podstawami skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego

Na założeniu leżącym u podstaw klauzuli porządku publicznego -niedopuszczeniu do respektowania skutków wyroku sądu polubownego niedających się pogodzić z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego - opierają się, czyli innymi słowy, niejako wywodzą się z klauzuli porządku publicznego i stanowią jej uszczegółowienie, także niektóre inne przepisy art. 1206 k.p.c. W art. 1206 § 1 k.p.c. są nimi te przepisy, które określają jako przyczyny uchylenia wyroku sądu polubownego: brak należytego zawiadomienia strony o wyznaczeniu arbitra i o postępowaniu przed sądem polubownym oraz pozbawienie strony możliwości obrony przed sądem polubownym w inny sposób (art. 1206 § 1 pkt 2 k.p.c.), niezachowanie wymagań co do składu sądu polubownego lub podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym wynikających z ustawy lub określonych przez strony (art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c.), uzyskanie wyroku za pomocą przestępstwa albo wydanie wyroku na podstawie dokumentu podrobionego lub przerobionego (art. 1206 § 1 pkt 5 k.p.c.). W przypadkach wystąpienia takich okoliczności trudno byłoby pogodzić wyrok sądu arbitrażowego z podstawowymi zasadami porządku prawnego. Jednakże odrębne wymienienie tych okoliczności jako przyczyn uchylenia wyroku sądu polubownego prowadzi do wniosku o ich wyłączeniu z zakresu zastosowania klauzuli porządku publicznego. Istotnym praktycznym skutkiem tego jest niemożność uwzględnienia tych okoliczności przez sąd, tak jak sprzeczności z porządkiem publicznym, z urzędu, a jedynie na wniosek strony. 

Wyodrębnienie z wspomnianym skutkiem pewnych przeszkód o charakterze formalnym, które w przeciwnym razie wchodziłyby w zakres zastosowania klauzuli porządku publicznego, uzasadnia się tym, że ich udowodnienie uważa się za leżące przede wszystkim w interesie strony, podczas gdy klauzula porządku publicznego jest przede wszystkim środkiem ochrony interesów ogólnych.

W związku z zacieśnieniem zakresu zastosowania klauzuli porządku publicznego przez wyodrębnienie przyczyn uchylenia wyroku sądu polubownego wskazanych w przepisach art. 1206 § 1 pkt 2 i 4 k.p.c., podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty eksponujące uchybienia popełnione w toku postępowania arbitrażowego powinny być rozpatrzone przede wszystkim w kontekście powołanych przez pozwaną spółkę w skardze o uchylenie wyroku Sądu Polubownego przyczyn uchylenia wyroku sądu polubownego przewidzianych właśnie w tych przepisach, a nie - objętej także podstawami kasacyjnymi - klauzuli porządku publicznego.

Zakresy zastosowania przepisów określających przyczyny uchylenia wyroku sądu polubownego nie pokrywają się, dlatego dane zdarzenie mogące stanowić przyczynę uchylenia wyroku sądu polubownego określoną w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. nie może być jednocześnie kwalifikowane jako przyczyna uchylenia wyroku sądu polubownego przewidziana w innych przepisach art. 1206 k.p.c. 

Zakresy zastosowania przepisów określających przyczyny uchylenia wyroku sądu polubownego nie pokrywają się, dlatego dane zdarzenie mogące stanowić przyczynę uchylenia wyroku sądu polubownego określoną w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. nie może być jednocześnie kwalifikowane jako przyczyna uchylenia wyroku sądu polubownego przewidziana w innych przepisach art. 1206 k.p.c.

Skarga kasacyjna w sprawie o uchylenie wyroku sądu polubownego może być – poza przypadkiem nieważności postępowania przed sądem drugiej instancji – uwzględniona tylko w razie zasadności przytoczonej podstawy kasacyjnej zawierającej zarzut uzasadniający lub mogący uzasadniać stwierdzenie przyczyny uchylenia wyroku sądu polubownego powołanej w skardze o uchylenie lub uwzględnianej z urzędu.

Wyrok SN z dnia 28 listopada 2013 r., IV CSK 187/13

Standard: 65106 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy