Sąd dwuinstancyjny - model cywilnego postępowania odwoławczego

Konwencja, a za nią orzecznictwo ETPC, nie przesądza o modelu postępowania cywilnego, w tym modelu kasatoryjności lub reformatoryjności podczas rozpoznawania środka zaskarżenia, a tym bardziej o relacjach między orzeczeniami sądów różnych instancji w tej samej sprawie.

Konwencja nie zmusza do ustanawiania sądów apelacyjnych ani kasacyjnych, jednakże, jeśli takie sądy istnieją, państwo konwencyjne zobowiązane jest zapewnić stronom sporu możliwość skorzystania z fundamentalnych gwarancji zawartych w art. 6 ust. 1 (zob. wyrok ETPC z 18 lutego 2009 r., skarga nr 55707/00, Andrejeva przeciwko Łotwie, § 97, Lex nr 479537).

Sposób stosowania art. 6 ust. 1 w odniesieniu do postępowań przed sądami apelacyjnymi zależy od szczególnego charakteru danego postępowania. Należy przy tym uwzględnić całość postępowania toczącego się w ramach krajowego systemu prawnego oraz rolę odgrywaną w nim przez sąd apelacyjny (zob. wyrok z 29 października 1991 r., skarga nr 11826/85, Helmers przeciwko Szwecji, § 31, www. hudoc.echr.coe.int). Na tle kodeksu postępowania cywilnego rolą sądu odwoławczego jest zasadniczo wydanie orzeczenia reformatoryjnego, od czego wyjątki przewidziano w art. 386 k.p.c.

Umawiające się państwo powinno zagwarantować, że postępowanie sądowe oceniane jako całość będzie spełniało wymaganie rozsądnego terminu i zawierało mechanizmy skutecznie zapobiegające powstawaniu przewlekłości, jak też rekompensujące przewlekłość, do której doszło (zob. wyrok ETPC wyrok z 7 lipca 2015 r., skarga nr 72287/10 i in., Rutkowski i in. przeciwko Polsce, § 151, www. hudoc.echr.coe.int).

Wyrok TK z dnia 8 listopada 2016 r., P 126/15, OTK-A 2016/89

Standard: 4721 (pełna treść orzeczenia)