Uznanie powództwa

Uznanie powództwa oznacza, że pozwany bez zastrzeżeń poddaje się powództwu, wyrażając wolę wydania wyroku zgodnego z treścią żądania (por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 25 maja ‎1936 r., C. Prez. 21/35).

Co do zasady, do uznania nie dochodzi, jeżeli pozwany, „uznając” powództwo, wnosi o jego oddalenie, podejmuje obronę przez kwestionowanie podstawy faktycznej lub prawnej powództwa, bądź wiąże „uznanie” z zastrzeżeniem spełnienia przez powoda innego świadczenia, względnie dokonania przez powoda żądanych przez pozwanego czynności (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 1973 r., II CR 167/73; co do wymagania „bezwarunkowości” uznania zob. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 25 maja 1936 r., C. Prez. 21/35).

Uznanie – inaczej aniżeli przyznanie (art. 229 k.p.c.) – dotyczy powództwa i jego subsumpcji, odnosi się zatem do powołanego w pozwie żądania wraz z jego podstawą faktyczną (art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.).

Pozwany zaakceptował zatem powództwo pod warunkiem spełnienia określonych świadczeń wzajemnych na jego rzecz. Oświadczenie takie nie mieści się w modelowej konstrukcji uznania powództwa, która zakłada, że poddanie się powództwu powinno nastąpić bez zastrzeżeń. W bezpośrednio rozważanej sytuacji pozwany nie wyraził natomiast zgody na wydanie wyroku zgodnego z żądaniem i w jego granicach, lecz zaakceptował wydanie wyroku uzupełnionego o dodatkowe rozstrzygnięcia, zgodne z jego własnymi wnioskami skierowanymi przeciwko powodowi. Jeżeli powód, tak jak w sprawie zakończonej zaskarżonym wyrokiem, nie modyfikuje powództwa w sposób odpowiadający żądaniu (żądaniom) pozwanego, skutki procesowe tego rodzaju oświadczeń pozwanego mogą być postrzegane co do zasady w dwojaki sposób. Z jednej strony możliwe jest sprowadzenie ich wyłącznie do przyznania określonych faktów (art. 229 k.p.c.), jeżeli oświadczenie pozwanego odnosi się także do podstawy faktycznej żądania. Z drugiej zaś można w nich upatrywać uznania ze skutkami określonymi w art. 213 § 1 k.p.c., ograniczonego jednak tylko do określonego fragmentu okoliczności faktycznych i prawnych, które zostały poddane pod osąd.

Drugiej ze wskazanych koncepcji nie można odmówić walorów pragmatycznych, związanych z ograniczeniem zakresu kognicji sądu i związaną z tym ekonomią postępowania. Wydany w tych okolicznościach wyrok odbiegałby jednak istotnie od dogmatycznej koncepcji wyroku „z uznania”, zapadającego na skutek poddania się powództwu (por. art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c.), ponieważ jego podłożem miałyby stać się także okoliczności faktyczne i prawne sporne między stronami. 

Wyrok SN z dnia 9 lutego 2024 r., II CSKP 947/22

Standard: 80869 (pełna treść orzeczenia)

Oświadczenie o uznaniu powództwa jest dyspozytywną czynnością procesową strony obejmującą zarówno okoliczności faktyczne, jak i podstawę prawną roszczenia, zakłada stwierdzenie istnienia roszczenia i wystąpienie przesłanek warunkujących jego byt prawny. Nie może ono nasuwać wątpliwości co do treści i zakresu i z tej przyczyny konieczna jest jednoznaczna treść tego oświadczenia i jego bezwarunkowość. Nie stanowi uznania powództwa uznanie żądania przy jednoczesnym zaprzeczeniu okoliczności faktycznych stanowiących podstawę faktyczną pozwu.

Cechą czynności procesowych jest ich odwołalność i taką też cechę posiada oświadczenie o uznaniu, które może być odwołane w każdym czasie w toku postępowania aż do wydania prawomocnego wyroku ze wskazaniem następczej przyczyny odwołania.

Wyrok SN z dnia 18 października 2017 r., II CSK 816/16

Standard: 64655 (pełna treść orzeczenia)