Dyspozycyjność mianowanego urzędnika służby cywilnej

W klasycznej koncepcji stosunku pracy z mianowania - poza wzmożoną trwałością stosunku pracy - mamy do czynienia z dyspozycyjnością urzędnika, wyrażającą się w obowiązku poddania się jednostronnym decyzjom władzy służbowej wprowadzającym istotne zmiany warunków pracy w drodze aktów o charakterze administracyjnym.

Pojęcie dyspozycyjności można określić jako uprawnienie pracodawcy do jednostronnej, trwałej lub czasowej zmiany rodzaju lub/i miejsca pracy, wykraczającej poza warunki uzgodnione z pracownikiem i z pominięciem elementu woli osoby zatrudnionej. Wspomniane uprawnienie pracodawcy skorelowane jest z obowiązkiem pracownika poddania się tym zmianom. Dyspozycyjność wiąże się z kategorią podporządkowania pracownika pracodawcy, choć oba pojęcia nie są tożsame. Podporządkowanie pracownika oznacza obowiązek wykonywania poleceń mieszczących się w treści powinności wynikających z aktu nawiązującego stosunek pracy. Natomiast dyspozycyjność implikuje obowiązek poddania się zmianom dalej idącym niż wynikające z aktów konkretyzujących lub aktualizujących obowiązki składające się na treść stosunku pracy. Dyspozycyjność oznacza prawnie dopuszczalną możliwość dokonywania przez przełożonego (inny organ służbowy) jednostronnych zmian istotnych składników treści stosunku pracy, z czym koreluje obowiązek pracownika (funkcjonariusza) poddania się przeprowadzanym zmianom. Istotna jest jednostronność aktu zmieniającego treść stosunku pracy, zgoda pracownika nie jest elementem procedury klasycznego przeniesienia ukształtowanego w prawie urzędniczym, nie stanowi warunku jego ważności ani skuteczności.

Dyspozycyjność wraz z rozbudowanym katalogiem obowiązków nadaje stosunkom pracy urzędników mianowanych walor służby, a ratio legis szczególnych regulacji odnoszących się do zmian treści stosunku pracy urzędników mianowanych oraz ich szczególnych obowiązków jest ochrona interesu publicznego. 

Od strony aksjologicznej dyspozycyjność pracownika mianowanego wyrażająca się w instytucji przeniesienia na inne stanowisko/do innego urzędu jest bowiem odzwierciedleniem nadrzędności potrzeb urzędu bądź interesu służby nad taką wartością, jak stabilizacja stanowiska i miejsca pracy.

Dyspozycyjność jako właściwość stosunku pracy z mianowania sprzyja realizacji postulatu utworzenia korpusu urzędniczego jako homogenicznej grupy, w obrębie której możliwe jest przesuwanie urzędników nie tylko w pionie, ale także w poziomie. Trwałość zatrudnienia urzędników wchodzących w skład tak pojmowanego korpusu służby cywilnej rozumiana jest jako gwarancja zatrudnienia w sektorze publicznym lub w jego wyodrębnionej części, a nie ochrona konkretnego miejsca pracy.

Wyrok SN z dnia 8 marca 2022 r., II PSKP 76/21

Standard: 64492 (pełna treść orzeczenia)