Zażalenie ma postanowienie o przelaniu do masy upadłości uzyskanych w postępowaniu egzekucyjnym, lecz niewydanych jeszcze sum (art. 146 ust. 2 p.u.)

Na postanowienie sądu o przelaniu do masy upadłości uzyskanych w postępowaniu egzekucyjnym, lecz niewydanych jeszcze sum (art. 146 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2171 ze zm.), nie przysługuje zażalenie.

Argumenty celowościowe zawarte w art. 146 ust. 2 pr. Upadł. przemawiają za tym, aby organ egzekucyjny - podejmując decyzję o przekazaniu uzyskanych, a jeszcze niewydanych sum - uczynił to w określonej formie procesowej, wydając postanowienie.

Forma taka sprzyja przejrzystości postępowania wobec jego uczestników, przelanie niewydanych sum uzyskanych z egzekucji do masy upadłości stanowi bowiem wyraz tego, że w związku z ogłoszeniem upadłości dłużnika zaspokojenie wierzycieli egzekwujących może nastąpić jedynie w postępowaniu upadłościowym, a dotychczasowy organ egzekucyjny nie jest już dysponentem sum, które uzyskał od dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym.

Zaskarżalność wydanego w sprawie postanowienia nie wynika z art. 146 ust. 2 pr. upadł. ani innych przepisów ustawy - Prawo upadłościowe, która reguluje dopuszczalność zażalenia w postępowaniu upadłościowym (por. art. 222 pr. upadł.). W postępowaniu egzekucyjnym zażalenie jest dopuszczalne w przypadkach określonych w ustawie (art. 7674 k.p.c.), z uwzględnieniem znajdującego odpowiednie zastosowanie w tym postępowaniu art. 394 § 1 k.p.c. (por. uchwałę SN z dnia 6 maja 2008 r., III CZP 106/08). Zgodnie z art. 770 k.p.c. zażalenie przysługuje m.in. na postanowienie sądu co do kosztów egzekucji. W orzecznictwie przyjęto, że przepisem tym objęte jest każde postanowienie sądu kształtujące wysokość kosztów egzekucji, w tym ich poszczególnych składników, bez względu na to, czy zostało wydane na skutek skargi na czynności komornika, czy wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej na podstawie art. 49 ust. 7 u.k.s.e. (por. uchwałę SN z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 79/15).

Wydane przez Sąd Rejonowy i zaskarżone przez Komornika postanowienie nie rzutowało jednak w żadnym zakresie na wysokość kosztów egzekucji wynikających z postanowienia Komornika, które - jak wynikało z twierdzeń zażalenia - uprawomocniło się wobec braku zaskarżenia. Postanowienie to nie podważało wysokości ustalonych kosztów ani zasady ich ustalenia, nie przesądzało ono również, że koszty te komornikowi się nie należą lub że nie zostaną zaspokojone. Wskazywało natomiast, że w związku z ogłoszeniem upadłości dysponentem uzyskanych w egzekucji, ale niewydanych jeszcze sum, staje się syndyk, a zaspokojenie należności, które podlegałyby uwzględnieniu w podziale sumy uzyskanej z egzekucji, może nastąpić w reżimie postępowania upadłościowego.

Postanowienie to dotyczyło nie tylko Komornika jako uprawnionego do uzyskania opłaty egzekucyjnej ustalonej na podstawie art. 49 ust. 1 u.k.s.e., lecz wszystkich uprawnionych do należności, które podlegałyby zaspokojeniu w podziale sumy uzyskanej z egzekucji. Jakkolwiek odzwierciedlona w nim zmiana trybu zaspokojenia może rzutować na stopień, w jakim zostaną zaspokojone poszczególne należności, i z tego powodu nie jest obojętna dla sytuacji prawnej potencjalnych uczestników podziału, nie jest ona skutkiem rozważanego postanowienia, lecz jedną z konsekwencji ogłoszenia upadłości. Ogłoszenie upadłości, jak była mowa, pociąga bowiem za sobą konieczność dalszego dochodzenia roszczeń w reżimie prawa upadłościowego i implikuje zakaz indywidualnego zaspokajania wierzycieli z majątku wchodzącego w skład masy upadłości.

Rozważane postanowienie ma tym samym tylko porządkujący i techniczny charakter w tym znaczeniu, że stanowi ono wyraz zmiany trybu przymusowego zaspokojenia należności wobec upadłego dłużnika, do której dochodzi wraz z ogłoszeniem upadłości. Nie wyłącza ono także możliwości dochodzenia ewentualnych roszczeń w drodze procesu przeciwko syndykowi, jeżeli na skutek przekazania określonych sum do masy upadłości doszłoby do jej bezpodstawnego wzbogacenia (por. art. 230 ust. 2 pr. upadł.).

Przedstawiona charakterystyka wyklucza również  zakwalifikowanie rozważanego rozstrzygnięcia jako kończącego postępowanie w sprawie egzekucyjnej (art. 394 § 1 in principio w związku z art. 13 § 2 k.p.c.; por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 19/13 - z mocy jednoznacznej decyzji prawodawcy, postępowanie egzekucyjne kończy się w razie ogłoszenia upadłości dłużnika w drodze umorzenia ex lege, bez podejmowania jakiejkolwiek decyzji procesowej przez organ egzekucyjny.

Postanowienie SN z dnia 21 grudnia 2017 r., III CZP 80/17

Standard: 64429 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy