Obligacyjny i rzeczowy skutek przeniesienia własności nieruchomości
Zasada podwójnego skutku; zasada konsensualności; Zasada kauzalności (art. 155 § 1 i art. 156 k.c.) Nieruchomość (art. 46 i 46[1] k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Według art. 155 § 1 k.c. skutek w postaci przeniesienia własności nieruchomości następuje ex lege - jeżeli tylko strony umowy zobowiązującej inaczej nie postanowiły albo co innego nie wynika z przepisu szczególnego. Choć więc strony mogą w umowie wyrazić wolę wywołania tego skutku, to jednak nie muszą, wystarczy, że nie wyłączą jego powstania.
W zakresie zastosowania rozwiązania przewidzianego w art. 155 § 1 k.c. mieści się także umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości w zamian za przejęcie oznaczonego długu zbywcy (art. 519 § 2 pkt 2 k.c.).
Przeniesienie własności nieruchomości może nastąpić także w wykonaniu zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości wynikającego z uprzednio zawartej umowy - jakiejkolwiek - lub z jakiegokolwiek innego zdarzenia. W takim razie ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania (art. 156 k.c.). Musi ono być wymienione w tej umowie (art. 158 k.c.).
Nie ma przeszkód, aby „uprzednio zawarta umowa zobowiązująca” i umowa przeniesienia własności były objęte tym samym aktem notarialnym (zob. postanowienie SN z dnia 30 marca 2017 r., V CSK 472/16, a co do podobnego przypadku zawarcia umowy rozporządzającej jednocześnie z umową zobowiązującą na gruncie art. 510 § 2 k.c. dotyczącego przelewu wierzytelności - np. wyrok SN z dnia 15 września 2003 r., V CK 188/02). W takim zatem razie ma zastosowanie konstrukcja przeniesienia własności znajdująca wyraz w art. 156 k.c., a nie konstrukcja przeniesienia własności, której daje wyraz art. 155 § 1 k.c.
Wszystko to, o czym była wyżej mowa, dotyczy odpowiednio przeniesienia prawa użytkowania wieczystego.
Postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2017 r., III CSK 256/16
Standard: 64309 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z art. 535 k.c. skutkiem zawarcia umowy sprzedaży jest zobowiązanie się sprzedawcy do przeniesienia własności rzeczy oraz zobowiązanie kupującego do zapłaty ceny, a zatem przepis ten reguluje tylko skutki obligacyjne.
Ważność umowy zależy wyłącznie od zgodnych oświadczeń woli, a wydanie rzeczy, czy zapłata ceny są zdarzeniami będącymi przejawami jej wykonania.
Istota prawna przeniesienia własności nieruchomości (art. 155 § 1 k.c.) wyraża się w tym, że umowa wywiera podwójny skutek obligacyjny i rzeczowy, a zatem umowa zobowiązująca przenosi jednocześnie własność na nabywcę. Jak wskazał Sąd Najwyższy, konstrukcja przeniesienia własności została pozostawiona w obrębie zobowiązań w takim zakresie, w jakim stanowiąca podstawę skutku rzeczowego umowa zobowiązująca do przeniesienia własności podlega ocenie na podstawie przepisów dotyczących stosunków obligacyjnych (uchwała SN z dnia 30 listopada 1994 r., III CZP 130/94)
Wyrok SN z dnia 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 600/12
Standard: 68400 (pełna treść orzeczenia)