Przedstawicielstwo ustawowe rodzica, któremu ograniczono władzę rodzicielską
Reprezentacja dziecka przez rodziców; przedstawicielstwo ustawowe (art. 98 k.r.o.) Ograniczenie władzy rodzicielskiej (art. 109 k.r.o.)
Ograniczenie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców prowadzi do ograniczenia uprawnień rodzica jako przedstawiciela ustawowego.
Rodzic, którego władza rodzicielska została ograniczona może być przedstawicielem ustawowym dziecka jedynie w tych sprawach, w których przysługuje mu władza rodzicielska (por. uchwałę SN z dnia 9 października 2020 r., III CZP 91/19).
Granice prawa reprezentacji dziecka wytycza zakres przysługującej każdemu z rodziców władzy rodzicielskiej. Jeżeli jest ona ograniczona, to o tyle ograniczone jest również prawo rodziców do reprezentowania dziecka (uchwała SN z 9 maja 1958 r., 3 CR 4/58).
Gdy jednemu z rodziców władza rodzicielska została ograniczona, a istotna sprawa dziecka nie mieści się w sferze, w której władza temu rodzicowi przysługuje, to wyłącznie uprawnionym do wykonywania władzy rodzicielskiej w tej sprawie jest drugie z rodziców, jeżeli przysługuje mu pełnia władzy rodzicielskiej.
Uchwała SN z dnia 31 maja 2022 r., III CZP 28/22
Standard: 64301 (pełna treść orzeczenia)
Ograniczenie wykonywania władzy rodzicielskiej uprawnionego dotychczas rodzica do współdecydowania w istotnych sprawach małoletnich takich jak wgląd w wychowanie, kształcenie i leczenie i przejęcie pieczy przez jednego z rodziców, oznacza jej ograniczenie dla drugiego z nich, bo rozstrzygnięcia w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej jednego z rodziców i przekazania pieczy rodzicielskiej drugiemu z rodziców są powiązane.
W razie ograniczenia władzy rodzicielskiej do określonych uprawnień i obowiązków w stosunku do osoby dziecka wyeliminowana zostaje możliwość reprezentowania dziecka przez tego rodzica w sprawach majątkowych.
W doktrynie wyrażany jest też pogląd, że jeżeli w rozstrzygnięciu o władzy rodzicielskiej jej ograniczenie polega na pozostawieniu obowiązków i uprawnień nie polegających na reprezentowaniu dziecka, może to prowadzić do pozbawienia rodzica przedstawicielstwa ustawowego. Przy uznaniu trafności tego stanowiska należało by przyjąć, że matka dzieci nie może reprezentować dzieci w sprawie z powództwa ojca o ustalenie, że obowiązek alimentacyjny ustał a dzieci powinny być reprezentowane przez kuratora.
W sprawie o uchylenie obowiązku alimentacyjnego z powództwa jednego z rodziców sprawującego na podstawie prawomocnego postanowienia sądu opiekuńczego pieczę nad małoletnim dzieckiem, pozwany małoletni powinien być reprezentowany przez kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy (art. 99 k.r.o.) a nie przez drugiego rodzica, którego władza rodzicielska została ograniczona do określonych obowiązków i uprawnień.
Wyrok SN z dnia 9 października 2020 r., III CZP 91/19
Standard: 64302 (pełna treść orzeczenia)