Ukrywanie biologicznego pochodzenia dziecka jako rażąca niewdzięczność
Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego (art. 898 k.c.)
Nie ma wystarczających podstaw, by uznać, iż decyzja powódki o „ukrywaniu” pochodzenia biologicznego córki powodowana była niskimi pobudkami i skierowana intencjonalnie przeciwko powodowi.
Naganność zdrady małżeńskiej jest poza sporem, jednakże nie sposób pominąć, że decyzja o jej ujawnieniu i ujawnieniu jej konsekwencji, rzutuje nie tylko na relacje między małżonkami, ale może wpływać także na trwałość rodziny, relacje między małżonkami a dziećmi oraz relacje między dziećmi. Czynniki takie jak troska o dobro dziecka poczętego w wyniku zdrady, dobro jego rodzeństwa, lęk przed reakcją zdradzonego małżonka – niemal oczywisty w przypadku ofiary znęcania – a nawet troska o dobro zdradzonego małżonka mogły wpływać, zwłaszcza w przypadku zdrady jednokrotnej i dążenia do utrzymania trwałości rodziny, na decyzję pozwanej znacznie mocniej niż jej ewentualna niechęć względem powoda.
Dążenie do utrzymania więzi rodzinnych lub lęk są oczywiste, jeżeli zważyć, że pozwana zdecydowała się na rozwód dopiero po 8 latach znęcania się nad nią. Równie oczywisty jest wzgląd na dobro dzieci.
Wzrost napięć między małżonkami związany z ujawnieniem biologicznego pochodzenia córki i postępowaniem powoda, nie pozwala przyjąć, że działania powódki w tym okresie, choćby zasługujące na negatywną ocenę, nacechowane były rażącą niewdzięcznością w rozumieniu art. 898 § 1 k.c. Były raczej związane z typowym dla postępowań rozwodowych, obustronnym nawarstwieniem negatywnych emocji, których nie można oceniać przez pryzmat prostego obowiązku wdzięczności wynikającego z darowizny.
W tego rodzaju sytuacjach instytucja odwołania darowizny nie może w żaden sposób przyczynić się do sprawiedliwego rozwiązania konfliktów między stronami, lecz przeciwnie, jej zastosowanie stwarza ryzyko dalszego ich pogłębienia ze szkodą dla małoletnich dzieci (może np. prowadzić do konieczności opuszczenia przez nie rodzinnego domu).
Wyrok SN z dnia 10 sierpnia 2017 r., II CSK 871/16
Standard: 64284 (pełna treść orzeczenia)