Zmiana właściciela nieruchomości leśnej na podstawie art. 231 k.c. z obszarów strategicznych zasobów naturalnych kraju

Nie jest wyłączona dopuszczalność zmiany właściciela nieruchomości leśnej na podstawie art. 231 k.c.

Artykuł 2 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz. U. Nr 97, poz. 1051 ze zm., dalej – „ustawa z 2001 r.”) stanowi, że zasoby naturalne wymienione w art. 1, w tym zasoby przyrodnicze parków narodowych (art. 1 pkt 5) stanowiące własność Skarbu Państwa, nie podlegają przekształceniom własnościowym, z zastrzeżeniem przepisów zawartych w ustawach szczególnych.

Art. 2 ustawy z 2001 r obejmuje także dokonywanie czynności prawnych prowadzących do zmiany stosunków własnościowych. Nie jest wyłączona dopuszczalności zmiany właściciela nieruchomości leśnej na podstawie art. 231 k.c. Treść art. 2 ustawy z 2001 r. powinna być uwzględniana przy ocenie, czy samoistnego posiadacza takiej nieruchomości można uznać za posiadacza w dobrej wierze.

Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa - posiadacz dokonujący zabudowy cudzej nieruchomości w złej wierze może być potraktowany tak, jak posiadacz dobrej wiary, gdy wystąpią szczególne okoliczności uzasadniające taką ocenę, w szczególności jeżeli wymagają tego zasady współżycia społecznego (tak uz. uchwały (7) SN z dnia 6 grudnia 1991 r.. III CZP 108/91 oraz wyroki SN z dnia 20 maja 1997 r., II CKN 172/97 oraz z dnia 22 lutego 2001 r., III CKN 297/00).

Dokonując oceny sytuacji posiadacza zabudowującego cudzą nieruchomość należy mieć na uwadze całokształt okoliczności istniejących w czasie dokonywania zabudowy, ale także w chwili orzekania. Niezbędne jest uwzględnienie nie tylko sytuacji samego posiadacza, ale także ogólnych zasad porządku prawnego i obowiązujących przepisów. W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy oznacza to, że niezbędne jest uwzględnienie także uregulowania zawartego w art. 2 Ustawy. Jak wskazano wyżej, wykładnia tego przepisu może być różna, jednak zarówno z art. 2, innych przepisów Ustawy oraz uzasadnienia jej projektu wynika, że generalnym założeniem ustawodawcy było niedokonywanie zmian stosunków własnościowych w odniesieniu do strategicznych zasobów naturalnych kraju. Musi to zostać wzięte pod uwagę przy dokonywaniu oceny, czy możliwe jest potraktowanie posiadacza dokonującego zabudowy gruntu położonego w obrębie Bieszczadzkiego Parku Narodowego tak, jak posiadacza dobrej wiary. W okolicznościach niniejszej sprawy nie jest możliwe posłużenie się wyłącznie kryterium oceny stanu świadomości dokonującego zabudowy w postaci uzasadnionego okolicznościami przekonania, że swoim zachowaniem nikogo nie krzywdzi. Takie kryterium jest wystarczające przede wszystkim w stosunkach między osobami fizycznymi; nie wystarcza gdy w grę wchodzi ocena zachowania się osoby prawnej w stosunku do Skarbu Państwa.

Postanowienie SN z dnia 10 maja 2019 r., I CSK 207/18

Standard: 64149 (pełna treść orzeczenia)