Przymusowa rozdzielność majątkowa z dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej małżonka (art. 491[1] p.u.)
Wniosek o upadłość konsumencką; odpowiednie stosowanie przepisów (art. 491[2] pr.up.) Przymusowa rozdzielność majątkowa (art. 53 k.r.o.)
Z dniem ogłoszenia upadłości małżonka, nieprowadzącego działalności gospodarczej (art. 491[1] i nast. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 498 ze zm.), pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości.
W świetle wykładni logiczno - językowej stanowisko o całkowitym niestosowaniu art. 124 ust. 1 p.u. w upadłości konsumenckiej należy odrzucić, gdyby bowiem zamiarem ustawodawcy było wyłączenie stosowania tego przepisu, to wyraźnie by to unormował w art. 491[2] ust. 1 p.u., wielokrotnie go nowelizując. Rozstrzygając problem odpowiedniego stosowania art. 124 ust. 1 zdanie drugie p.u. w upadłości konsumenckiej należy zatem dokonać wyboru między stosowaniem tej regulacji wprost, czego konsekwencją jest przyjęcie, że wskutek ogłoszenia upadłości małżonka powstaje ustrój rozdzielności majątkowej, a do masy upadłości wchodzi - poza majątkiem osobistym - również majątek wspólny, a stosowaniem jej z modyfikacją, z uwzględnieniem celu i charakteru postępowania upadłościowego konsumentów.
Za stosowaniem art. 124 ust. 1 p.u. wprost jednoznacznie przemawia wykładnia historyczna oraz zmiany prawa upadłościowego dokonane ustawą z dnia 30 sierpnia 2019 r. Analiza zmian legislacyjnych w prawie upadłościowym w ciągu wielu lat funkcjonowania wskazuje, że istniejące rozwiązanie jest świadomą decyzją ustawodawcy, który w sposób odrębny w stosunku do zasad ogólnych traktuje zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Nowelizacja prawa upadłościowego ustawą z dnia 30 sierpnia 2019 r. nie ma wprawdzie zastosowania w sprawie (art. 9 ustawy), ale ma znaczenie dla ustalenia wykładni art. 124 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 491[2] ust. 1 p.u., gdyż potwierdza i przesądza, jak należy rozumieć odpowiednie stosowanie tego przepisu w upadłości konsumenckiej. Na konieczność stosowania go wprost wskazuje nowelizacja art. 491[2] ust. 1 p.u., w którym po raz kolejny nie wyłączono stosowania art. 124-126 p.u. Wprowadzenie w art. 691[6a] ust. 2 p.u. obowiązku pouczenia małżonka dłużnika o treści art. 124-126, art. 491[14] ust. 5, 6 i 8 p.u. oraz art. 491[14a] p.u., a także art. 491[16] p.u. również stanowi jednoznaczne potwierdzenie stawianej tezy.
Uchwała SN z dnia 16 grudnia 2019 r., III CZP 7/19
Standard: 64016 (pełna treść orzeczenia)