Terminy dochodzenia przez syndyka bezskuteczności czynności prawnej upadłego dłużnika

W sprawie o zapłatę, która ma być konsekwencją bezskuteczności czynności prawnej powstającej ex lege na podstawie art. 127 ust 1 p.u nie obowiązuje ograniczenie terminem, o którym mowa w art. 132 ust. 3 p.u.

Redakcja art. 132 ust. 3 p.u. przesądza, że odnosi się on wyłącznie do sytuacji, w której uznanie bezskuteczności czynności prawnej następuje na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądu.

Wyrok SN z dnia 6 maja 2022 r., II CSKP 453/22

Standard: 66082 (pełna treść orzeczenia)

Z art. 132 ust. 3 zd. pierwsze p.u.n. i art. 534 k.c. w związku z art. 131 p.u.n. wynika, że uprawnienie syndyka do żądania uznania za bezskuteczną wobec masy upadłości czynności upadłego ograniczone jest dwoma terminami, tj. terminem dwuletnim, określonym w art. 132 ust. 3 zd. pierwsze p.u.n. i biegnącym od dnia ogłoszenia upadłości, oraz terminem pięcioletnim, określonym w art. 534 k.c. i biegnącym od dnia dokonania czynności przez upadłego (por. wyrok SN z dnia 3 października 2008 r., I CSK 93/08). Upływ któregokolwiek z tych terminów powoduje, że uprawnienie syndyka wygasa. Jedynie w wypadku, gdy jeszcze nie upłynął termin pięcioletni, upływ terminu dwuletniego nie wyklucza żądania przez syndyka uznania czynności za bezskuteczną w drodze zarzutu (art. 132 ust. 3 zd. drugie p.u.n.).

Terminy określone w art. 132 ust. 3 zd. pierwsze p.u.n. i art. 534 k.c. należą do kategorii terminów zawitych (prekluzyjnych, por. uchwały SN z dnia 16 września 2015 r., III CZP 48/15 i z dnia 28 stycznia 2016 r., III CZP 99/15).

W razie, gdy czynność ma być uznana za bezskuteczną na podstawie art. 527 i nast. k.c. w związku z art. 131 p.u.n., musi chodzić o odpowiednie żądanie, zmierzające od uznania czynności za bezskuteczną, a nie do ustalenia, iż jest ona bezskuteczna (art. 189 k.p.c.). Dla dochowania terminów w tej sytuacji nie wystarcza także wystąpienie z wnioskiem do sędziego-komisarza o uznanie jej za bezskuteczną (np. na podstawie art. 130 p.u.n.). W praktyce, wobec potencjalnych wątpliwości co do bezskuteczności poszczególnych czynności upadłego i podstawy tej bezskuteczności, syndyk, chcąc uniknąć ryzyka upływu terminów określonych w art. 534 k.c. oraz art. 132 ust. 3 zd. pierwsze p.u.n., i będąc profesjonalistą, musi uwzględniać celowość korzystania z instytucji żądania ewentualnego w ramach powództwa względnie równoległego składania wniosku do sędziego-komisarza oraz wytaczania powództwa co do tej samej kwestionowanej czynności upadłego.

Wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2017 r., III CSK 134/16

Standard: 72710 (pełna treść orzeczenia)