Wpis na rachunku w postaci jego obciążenia bez podstawy prawnej

Obciążenie posiadacza rachunku bankowego – w drodze wpisu – kwotą przelewu zrealizowanego na zlecenie osoby, która nie była do tego umocowana, i zaksięgowanie tej kwoty na rachunku bankowym innej osoby w tym samym albo innym banku, nie stwarza wierzytelność tej osoby do banku, w którym prowadzony jest jej rachunek.

Wpis na rachunku bankowym w postaci jego obciążenia musi mieć podstawę w postaci zlecenia pochodzącego od uprawnionego podmiotu, którym jest posiadacz rachunku bankowego, będący stroną umowy rachunku bankowego z bankiem, lub osoba przez niego do tego umocowana. Obciążenie rachunku bankowego bez takiego polecenia powoduje, że wpis na rachunku bankowym nie odzwierciedla rzeczywistej wysokości wierzytelności posiadacza wobec banku z tytułu zdeponowanych w banku środków.

Jeżeli na skutek realizacji zlecenia przelewu pochodzącego od osoby, która nie była umocowana do dokonania zlecenia, rachunek bankowy posiadacza zostanie - w drodze wpisu - obciążony kwotą przelewu, a kwota ta zostanie zaksięgowana w drodze wpisu na rachunku bankowym innej osoby w tym samym albo innym banku, to po stronie tej innej osoby nie powstanie wierzytelność do banku, w którym prowadzony jest jej rachunek, o wypłatę zaksięgowanej kwoty, ponieważ dokonany wpis nie miał podstawy prawnej.

W sytuacji, w której oba rachunki prowadzone są w tym samym banku, bank może dokonać korekty wpisów („storna”) przez obciążenie uprzednio uznanego rachunku przelaną kwotą i zwrotne uznanie ta kwotą rachunku wcześniej obciążonego (por. wyrok SN z dnia 3 grudnia 2008 r., V CSK 230/08).

W wypadku, gdy rachunki są prowadzone w różnych bankach, zabieg ten wymaga współdziałania obu banków.

Odrębną kwestią jest wtedy zagadnienie odpowiedzialności (kontraktowej lub deliktowej) banku, który zrealizował zlecenie przelewu pochodzące od osoby, która nie była uprawniona do dysponowania rachunkiem, wobec posiadacza tego rachunku (por. w tym kontekście wyrok SN z dnia 20 lutego 2020 r., IV CSK 561/18).

Wyrok SN z dnia 12 marca 2020 r., IV CSK 568/18

Standard: 63714 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy