Opinia biegłego w zakresie poprawności i rzetelności planu połączenia (art. 503 k.s.h.)

Art. 502 § 1 i 2 k.s.h. stanowi, że plan połączenia należy poddać badaniu przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności. Sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki przejmującej albo spółki, która ma być zawiązana w miejsce łączących się spółek, wyznacza biegłego na wspólny wniosek spółek podlegających łączeniu. W uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. Stosownie do art. 503 § 1 k.s.h. biegły w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządzi na piśmie szczegółową opinię i złoży ją wraz z planem połączenia sądowi rejestrowemu oraz zarządom łączących się spółek. Opinia ta powinna zawierać co najmniej: 1) stwierdzenie, czy stosunek wymiany udziałów lub akcji, o którym mowa w art. 499 § 1 pkt 2, został ustalony należycie; 2) wskazanie metody albo metod użytych dla określenia proponowanego w planie połączenia stosunku wymiany udziałów lub akcji wraz z oceną zasadności ich zastosowania.

Celem prac biegłych jest to, aby wspólnicy i sąd mieli pełną informację przed podjęciem przez wspólników uchwały o sytuacji w związku z połączeniem. Nie należy do kognicji sądu ustosunkowanie się do opinii biegłych. Sąd może jednak zareagować wyznaczeniem dodatkowych biegłych, szczególnie w sytuacji, gdy między biegłymi powstaną spory co do oceny planu połączenia.

Bezczynność stron – uczestników procesu konsolidacji – na nieprawidłowości opinii biegłego, nie może sanować nieprawidłowego ustalenia wartości akcji spółki wnoszonej jako aport do nowego podmiotu i w rezultacie nieprawidłowego ustalenia liczby przysługujących pracownikom akcji z tytułu komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego.

Z art. 503 § 1 k.s.h. wynika, że biegli stwierdzają, czy stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej został ustalony należycie. Drugą czynnością jest wskazanie metody lub metod użytych przy określeniu proponowanego w planie połączenia stosunku wymiany udziałów lub akcji, jeżeli oparto się na kilku metodach.

Biegli oceniają prawidłowość zastosowania metody. W przypadku spółki akcyjnej wkład niepieniężny powinien być wyceniony według jego wartości godziwej, zbywczej, to jest według wartości rynkowej. W zakresie wyceny przedmiotu aportu w postaci przedsiębiorstwa lub „zorganizowanej części przedsiębiorstwa” lub też udziałów lub akcji stanowiących przedmiot aportu (wartość udziałów i akcji jest w tym przypadku pochodną wartości przedsiębiorstwa) metod wyceny jest kilka. W tym zakresie wskazać można na przykład na możliwość zastosowania wyceny według: metody dochodowej, porównawczej, odtworzeniowej. Natomiast najstarsza historycznie koncepcja wyceny podmiotów gospodarczych przyjmuje majątek za podstawę określenia wartości. Stąd wartość przedsiębiorstw, będąca wynikiem tej wyceny jest nazywana wartością majątkową.

Wskazuje się na następujące metody majątkowe: metodę księgową i jej modyfikację tj. metodę skorygowanych wartości aktywów netto, która została zastosowana przy omawianej konsolidacji w niniejszej sprawie. Punktem wyjścia w metodzie skorygowanej wyceny aktywów netto jest bilansowa wartość aktywów firmy pomniejszona o łączną wartość zobowiązań. O ile jednak wg prostej metody wyceny aktywów, wynik ten przyjmuje się za ostateczny, o tyle w metodzie skorygowanej wyceny aktywów netto poddawany jest on korektom. Dokonywane korekty mają na celu ustalenie faktycznej (rynkowej) wartości posiadanego przez firmę majątku netto i dotyczą przede wszystkim: po stronie aktywów: dodania/odjęcia do/od wykazanych w bilansie wartości księgowych poszczególnych składników majątku trwałego odpowiednich kwot, by po tych operacjach uzyskać rynkowe wartości poszczególnych składników majątku.

Zgodnie z art. 38b w związku z art. 38d ust. 3 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji - podstawą ustalenia liczby przysługujących uprawnionym pracownikom akcji spółki, do której wniesiono akcje spółki powstałej w wyniku komercjalizacji, jest wycena wartości aportu w postaci akcji spółki powstałej w wyniku komercjalizacji. W unormowaniu tym jest mowa o „wartości akcji spółki”, a nie – o wartości przyjętej podczas procesu konsolidacji spółek w niniejszej sprawie „zorganizowanej części przedsiębiorstwa”, który można skrótowo zdefiniować jako zespół składników majątkowych, który jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w danym podmiocie i którego poszczególne składniki będą przeznaczone do realizacji określonych działań biznesowych jako niezależne przedsiębiorstwo.

Rekapitulując - w ocenie Sądu Najwyższego, przy obliczaniu na podstawie art. 36 oraz art. 38b w związku z art. 38d ust. 3 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, liczby akcji należnych pracownikom przedsiębiorstwa państwowego, które uległo na skutek komercjalizacji przekształceniu w spółkę akcyjną, wniesioną następnie jako aport do nowej spółki, uwzględnia się wartość rynkową akcji całej skomercjalizowanej spółki, obejmującej również udziały w zależnej spółce z o.o.

Wyrok SN z dnia 30 stycznia 2019 r., II PK 194/17

Standard: 63638 (pełna treść orzeczenia)