Miarkowanie kary umownej, gdy wierzyciel dochodzi jej jedynie częściowo

Częściowe dochodzenie kary umownej przez wierzyciela nie stoi na przeszkodzie jej miarkowaniu (por. wyrok SN z dnia 5 marca 2019 r., II CSK 58/18), co należy odnieść także do sytuacji, w której wierzyciel przedstawia do potrącenia część należnej kary umownej. Ciężar dowodu w zakresie okoliczności uzasadniających miarkowanie spoczywa na dłużniku. 

Wyrok SN z dnia 6 grudnia 2019 r., V CSK 458/18

Standard: 66541 (pełna treść orzeczenia)

Dłużnik może żądać miarkowania kary umownej, choćby dochodzona przez wierzyciela część zapłaty nie przekraczała kwoty, do której kara miałaby zostać obniżona.

Dłużnik może mieć interes w żądaniu miarkowania kary umownej także wtedy, gdy wierzyciel dochodzi jej jedynie częściowo (zastrzegając jednak, że nie oznacza to zrzeczenia się pozostałej części – por. wyrok SN z dnia 11 września 2003 r., III CKN 579/01), a miarkowanie nie doprowadziłoby do jej obniżenia poniżej dochodzonej kwoty i tym samym do choćby częściowego oddalenia powództwa. Nie można bowiem zapominać, że konstytutywne miarkowanie kary może zapobiec wystąpieniu przez wierzyciela w przyszłości z żądaniem zapłaty pozostałej części, w wysokości odpowiadającej – po doliczeniu kwoty uprzednio zasądzonej – pełnej karze zastrzeżonej w umowie. W tym właśnie wyraża się sens dopuszczanego w doktrynie, prewencyjnego wytoczenia przez dłużnika powództwa o ukształtowanie stosunku prawnego przez stosowną redukcję wysokości zastrzeżonej kary, zanim wierzyciel wystąpi z żądaniem jej zapłaty.

Ponadto podstawą całkowitego uwzględnienia żądania zapłaty części kary umownej nie powinna być jedynie prowizoryczna czy przybliżona ocena wchodzącego w rachubę zakresu miarkowana kary – prowadząca do wniosku, że nie skutkowałoby ono obniżeniem jej wysokości poniżej dochodzonej kwoty - lecz stanowcza decyzja sądu w tej kwestii.

Wyrok SN z dnia 5 marca 2019 r., II CSK 58/18

Standard: 63578 (pełna treść orzeczenia)