Zmiana przez przedsiębiorcę wykonawcy usługi na podstawie art. 23[1] k.p.

Przepis art. 23[1] k.p. ma zastosowanie w razie zmiany przez przedsiębiorcę wykonawcy usługi, jeżeli nowy wykonawca przejmuje istotne składniki mienia związane z wykonywaniem usługi przez jego poprzednika. 

Kluczem do rozróżnienia usług, w których dla wystąpienia skutku z art. 23[1] k.p. wystarczające jest przejęcie zadań jest zatem ustalenie, co decyduje o tożsamości przedsiębiorstwa, czyli na czym oparta jest możliwość wykonywania usługi – na czynniku ludzkim, czy też majątkowym.

Ocena przez sąd, czy nastąpiło przejście części zakładu pracy (jednostki gospodarczej) na nowego pracodawcę, w sytuacji, w której nowy usługodawca przejął usługi od poprzedniego usługodawcy wykonującego je na rzecz podmiotu zamawiającego usługę, wymaga ustalenia, czy przejmowana część zakładu pracy (jednostka gospodarcza) zachowała tożsamość, a w szczególności, zależnie od tego, czy działanie jednostki gospodarczej opiera się głównie na pracy ludzkiej, czy na składnikach majątkowych, konieczne jest ustalenie, czy nowy usługodawca przejął decydującą o jej zachowaniu część pracowników lub majątku (wyposażenia materialnego) przejmowanej jednostki (art. 23[1] § 1 k.p.).

W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Najwyższy przyjmowały, że usługi polegające na przygotowywaniu i dostarczaniu posiłków do szpitala opierają się w decydującym stopniu na składnikach majątkowych służących ich wykonywaniu

Wyrok SN z dnia 29 marca 2012 r., I PK 150/11

Standard: 63495 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 23[1] k.p. ma zastosowanie w razie zmiany przez przedsiębiorcę wykonawcy usługi, jeżeli nowy wykonawca przejmuje istotne składniki mienia związane z wykonywaniem tej usługi przez jego poprzednika.

Pogląd o konieczności przejęcia nie tylko zadań, ale także istotnych składników majątkowych służących ich wykonaniu w razie zmiany wykonawcy usługi, jest ugruntowany w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, wydanym na podstawie art. 1 obecnie obowiązującej dyrektywy Rady 2001/23 z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (Dz. Urz. WE L 82 dnia 22 marca 2001 r., s. 16 – Dz. Urz. UE – sp. 05, t. 4, s. 98), jak i na podstawie poprzedniej dyrektywy 77/187 o tym samym tytule. Należy w tym zakresie powołać wyrok z dnia 25 stycznia 2001 r., C – 172/99 w sprawie z powództwa Oy Liikenne Ab (ECR 2001, s. I – 745), w którym przyjęto, że dyrektywa 77/187 może mieć zastosowanie w przypadku przejęcia obsługi lokalnych przewozów autobusowych na podstawie przetargu, ale nie stosuje się jej, jeżeli nowy przewoźnik nie przejął znaczących składników majątkowych od poprzednika. Podobnie w wyroku z dnia 20 listopada 2003 r., C – 340/01 w sprawie z powództwa Carlito Abler i in. (ECR 2003, s. I – 14023) Trybunał stwierdził, że art. 1 dyrektywy 77/187 ma zastosowanie, gdy szpital zleca przygotowanie posiłków nowemu wykonawcy, jeżeli używa on istotnych składników majątkowych używanych przez poprzednika. Ta linia orzecznictwa została podtrzymana w wyroku z dnia 15 grudnia 2005 r., w sprawach połączonych C – 232/04 i C – 233/04 z powództwa Nurten Güney – Görres i Gul Demir (ECR 2005, s. I – 11237) którego treść łatwo może być źle zrozumiana, jeżeli nie zna się jego uzasadnienia. Trybunał stwierdził w nim, że art. 1 doktryny 2001/23 należy interpretować w taki sposób, że przy stosowaniu tego przepisu do oceny przejęcia przedsiębiorstwa lub zakładu w sytuacji ponownego udzielenia zamówienia oraz w ramach całościowej oceny, stwierdzenie, że przejęcie składników przedsiębiorstwa nastąpiło w celu samodzielnego gospodarczego wykorzystania, nie stanowi warunku koniecznego dla stwierdzenia, że nowy wykonawca przejął te składniki od wykonawcy pierwotnego. W tej sprawie nie było przedmiotem pytania Sądu Pracy w Düsseldorfie, ani rozważań Trybunału, czy w ogóle przejęcie mienia jest warunkiem przejęcia zakładu pracy od poprzedniego wykonawcy usługi. Chodziło w niej o zakres dysponowania mieniem przejętym przez kolejnego wykonawcę usługi (dotyczyło to urządzeń służących do kontroli pasażerów na lotnisku). Nie miał on możliwości wykorzystania przejętego mienia dla wybranych przez siebie celów i osiągnięcia dodatkowych korzyści, a jego konserwacji dokonywał zleceniodawca. Należy więc rozumieć omawiany wyrok nie w ten sposób, że przejęcie mienia nie stanowi warunku koniecznego do przejęcia zakładu pracy na nowego pracodawcę, lecz że do nastąpienia tego skutku nie jest wymagane, aby to przejęcie polegało na uzyskaniu możliwości samodzielnego korzystania z niego.

Odmienny pogląd odnośnie do warunku przejęcia mienia wypowiedział Trybunał w powołanym w skardze kasacyjnej wyroku z dnia 14 kwietnia 1994 r., C – 392/92 w sprawie z powództwa Christel Schmidt. Stwierdził, że zgodnie z art. 1 ust. 1 dyrektywy 77/187 sytuacja, w której przedsiębiorca powierza innemu przedsiębiorcy, w drodze umowy, odpowiedzialność za wykonywanie prac związanych ze sprzątaniem realizowanych wcześniej bezpośrednio, jest objęta stosowaniem dyrektywy, nawet jeśli prace te były wykonywane przed przeniesieniem przez jednego pracownika. Z uzasadnienia wynika, że przejęcie określonych składników mienia nie jest w takiej sytuacji konieczne, bo bez niego i tak nie ma wątpliwości, że nastąpił transfer określonego zadania, zaś stosowanie dyrektywy jest uzasadnione jej funkcją ochronną. Trzeba jednak zauważyć, że wyrok ten odnosi się do innej sytuacji niż w rozpoznawanej sprawie. Dotyczy on wprawdzie także sprzątania, ale chodzi w nim o przejście części zakładu pracy w następstwie działania tylko dwóch podmiotów: przekazującego część własnej działalności ubocznej i przejmującego ją.

Wyrok SN z dnia 4 lutego 2010 r., III PK 49/09

Standard: 63496 (pełna treść orzeczenia)