Wyłączenie postępowania uproszczonego w sprawach małżeńskich i z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi (art. 505[1]; § 2 pkt 2 k.p.c.)

Zgodnie z art. 505[1]; § 2 pkt 2 k.p.c. spośród spraw wymienionych w art. 505[1]; § 1 k.p.c. nie rozpoznaje się w postępowaniu uproszczonym m.in. spraw małżeńskich i z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi.

W związku z tym, że postępowanie uproszczone obejmuje sprawy, w którym przedmiotem są świadczenia o charakterze majątkowym, w tym także ze stosunków pozaumownych, to wyjątki, o których mowa w art. 505[1]; § 2, w tym w pkt 2 k.p.c., muszą być odnoszone do tego rodzaju spraw, a zatem w art. 505[1]; § 2 pkt 2 k.p.c. chodzi o sprawy z zakresu stosunków między rodzicami i dziećmi, których przedmiotem jest świadczenie majątkowe zarówno pieniężne, jak i niepieniężne. Inne rozumienie tego przepisu, w szczególności takie, że w istocie art. 505[1]; § 2 pkt 2 k.p.c. nawiązuje do spraw wskazanych w dziale I i II tytuł VII, księgi pierwszej kodeksu postępowania cywilnego, regulujących postępowanie odrębne w sprawach małżeńskich i w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi, kłóciłoby się z normatywnym modelem racjonalnego tworzenia prawa (w myśl zasady, że racjonalny ustawodawca nie tworzy przepisów, które są zbędne w systemie prawa) i w rzeczy samej statuowany tym przepisem wyjątek stanowiłby swoiste superfluum ustawowe.

W stanie prawnym ukształtowanym ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1469 ze zm.) sprawa o zasądzenie świadczeń alimentacyjnych z powództwa małoletniego dziecka przeciwko rodzicowi, w której wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych, nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym (art. 505[1] § 2 pkt 2 k.p.c.).

Nie ma aksjologicznego uzasadnienia dla przyjęcia, że sprawy o alimenty w kwocie np. po 2 000 zł miesięcznie (wartość przedmiotu sporu 24 000 zł) powinny być rozpoznawane w trybie zwykłym a sprawy o alimenty w kwocie np. po 600 zł miesięcznie w postępowaniu uproszczonym. Paradoks polegałby na tym, że w celu ustalenia świadczenia alimentacyjnego zapewniającego bardziej dostatnie życie alimentowanego ustawodawca wymagałby przeprowadzenie postępowania na zasadach ogólnych, a dla świadczenia na poziomie minimum egzystencyjnego (socjalnego) jedynie według uproszczonych reguł procesowych. Charakter spraw alimentacyjnych jest tego rodzaju, że ich znaczenie nie wzrasta wraz z ich wysokością i w efekcie różnicowanie ich - ze względu na wysokość tego rodzaju świadczenia - jest zawodne.

Uchwała SN z dnia 16 lipca 2021 r., III CZP 44/20

Standard: 63058 (pełna treść orzeczenia)