Świadczenia dla pracownika podnoszącego kwalifikacje (art. 103[3] k.p.)

Art. 103[3] k.p. stanowi o możliwości przyznania przez pracodawcę pracownikowi dodatkowych świadczeń, poza określonymi w art. 103[1] § 2 k.p. (tzn. zwolnieniami od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia i urlopami szkoleniowymi).

Jeżeli nawet na gruncie Kodeksu pracy nie byłoby tej treści przepisu, to pracodawca miałby możliwość przyznania owych dodatkowych świadczeń zgodnie z jednostronnie bezwzględnie obowiązującym charakterem przepisów prawa pracy. Ustawowe i wykonawcze przepisy prawa pracy ustanawiają bowiem tylko minimalny standard ochrony pracownika i ogólnie zezwalają na korzystniejsze dla pracownika regulacje w układach zbiorowych pracy oraz w umowach o pracę i innych czynnościach prawnych prawa pracy (art. 9 § 2 i art. 18 k.p.).

W doktrynie prawa pracy zauważa się, że takie przepisy, jak art. 103[3] k.p., są oczywistym anachronizmem w nowych warunkach ustrojowych i gospodarczych. Nie mają one żadnej własnej treści normatywnej i stwierdzają tylko to, co wynika z jednostronnie bezwzględnie obowiązującego charakteru norm prawa pracy.

Przepis art. 103[3] k.p. nie jest nawet przepisem o charakterze dyspozytywnym, znajdującym zastosowanie w sytuacji, gdy strony w umowie nie uregulują sprawy świadczeń dodatkowych; ma znaczenie normatywne tylko z punktu widzenia prawa podatkowego. 

Dzieje się tak dlatego, że na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2032 ze zm.) od podatku dochodowego od osób fizycznych jest zwolniona wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego.

Przepis art. 103[3] k.p. określa treść zwolnienia podatkowego ustanowionego w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i jest w istocie rzeczy przepisem prawa podatkowego. W braku art. 103[3] k.p. nie byłoby przepisu odrębnego, do którego odsyła ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Trzeba jednak zauważyć, że art. 103[3] k.p. zawiera otwartą formułę świadczeń dodatkowych, które może pracodawca przyznać pracownikowi. Powoduje to, że zakres zwolnienia podatkowego nie jest jednoznaczny.

W świetle treści art. 103[3] k.p. i jednostronnie bezwzględnie obowiązującego charakteru prawa pracy pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe różne świadczenia, które uzna za uzasadnione i potrzebne. Pracodawca decyduje również o tym, co stanowi podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika. Pracownik ma bowiem prawo do jakichkolwiek świadczeń z tytułu podnoszenia kwalifikacji zawodowych dopiero wówczas, gdy pracodawca zaakceptuje podjęcie przez pracownika określonego rodzaju nauki lub szkolenia. Wprowadzanie do prawa pracy przepisów, które służą wyłącznie do ustalenia treści przepisów prawa podatkowego, trudno uznać za prawidłową technikę prawodawczą

Wyrok SN z dnia 1 marca 2018 r., III UK 33/17

Standard: 62586 (pełna treść orzeczenia)