Czas pracy pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym

Przewidziana w art. 98 ustawy o działalności leczniczej szczególna instytucja pozostawania w gotowości do udzielania świadczeń zdrowotnych, ze względu na ograniczenie podmiotowe i przedmiotowe wynikające z art. 95 tej ustawy, nie obejmuje pielęgniarki zatrudnionej w hospicjum domowym, która w zwykłym czasie pracy udziela świadczeń zdrowotnych pacjentom wyłącznie w warunkach domowych i potem może pełnić tzw. dyżur w domu pod telefonem.

Dyżurem medycznym jest wykonywanie poza normalnymi godzinami pracy czynności zawodowych. Wówczas czas dyżuru wlicza się do czasu pracy.

Inną formą zobowiązania pracownika jest gotowość do udzielania świadczeń zdrowotnych, która nie jest dyżurem medycznym lecz pozwala pracodawcy zabezpieczyć nie wszelką lecz określoną działalność leczniczą w rodzaj stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych i tylko w zakładzie leczniczym wykonującym takie świadczenia. Łącznikiem jest tu regulacja z art. 98 ust. 4 z której wynika, że w przypadku wezwania do podmiotu leczniczego zastosowanie mają przepisy dotyczące dyżuru medycznego, czyli chodzi o pracownika który może pełnić dyżur medyczny jednak nie jest to konieczne i pozostaje w gotowości do udzielania świadczeń zdrowotnych.

Regulacja z art. 98 powinna być stosowana ściśle, gdyż z jednej strony może ingerować w czas wolny pracownika, czyli sama gotowość do udzielania świadczeń zdrowotnych może być obok lub zamiast dyżuru medycznego, który już z definicji art. 95 ust. 2 jest wykonywany poza normalnymi godzinami pracy, a po wtóre musi mieć racjonalne uzasadnienie, gdyż zakład lecznicy za samo pozostawanie w gotowości do udzielania świadczeń wypłaca 50% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego.

Gotowość do udzielania świadczeń zdrowotnych jest ograniczona podmiotowo i przedmiotowo. Odnosi się tylko do tych pracowników, którzy mogą być zobowiązani do pełnienia dyżuru medycznego i tylko w zakładzie leczniczymi, który wykonuje stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

Wyrok SN z dnia 11 grudnia 2018 r., II PK 226/17

Standard: 63614 (pełna treść orzeczenia)

W odniesieniu do pracowników podmiotów leczniczych, szczegółowe uregulowania dotyczące ich czasu pracy umiejscowione zostały w art. 93-99 ustawy o działalności leczniczej.

Zgodnie z przyjętą we wskazanych przepisach ogólną zasadą, czas pracy pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym, w przyjętym okresie rozliczeniowym maksymalnie 3 miesięcy, nie może przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień, w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy (art. 93 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej). Powyższa zasada doznaje jednak modyfikacji w dwóch przypadkach. Po pierwsze, dla pracowników niewidomych, którzy zatrudnieni są na stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami została określona norma obniżona w wymiarze 6 godzin na dobę i przeciętnie 30 godzin na tydzień, w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 93 ust. 3 ustawy o działalności leczniczej). Drugą grupę stanowią pracownicy techniczni, obsługi i gospodarczy, wobec których ustawodawca zastosował reguły analogiczne do podstawowego wymiaru czasu pracy. Wobec tych pracowników w przyjętym okresie rozliczeniowym czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień, w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy (art. 93 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej). Oznacza to, że ustawodawca wyraźnie wyodrębnił spośród wszystkich pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym pracowników technicznych, obsługi i gospodarczych, wobec których przewidział odmienną regulację czasu pracy (8 godzin na dobę, przeciętnie 40 godzin w tygodniu).

Mając na uwadze relację, przepisów powszechnych i przepisów szczególnych należy podkreślić, że przepisy szczególne regulują sytuację niektórych grup pracowników, stając się tym samym podstawowym instrumentem różnicowania ich sytuacji prawnej. Można się oczywiście zastanawiać, czy jest to dostatecznie uzasadnione charakterem danego zatrudnienia, czy warunkami wykonywania pracy określonej grupy pracowników. Przy ocenie sytuacji prawnej danego podmiotu nie można jednak pomijać regulacji szczególnych, zawartych przecież w ustawach, z tego względu, że kształtują one, w odrębny od regulacji powszechnych sposób, prawa i obowiązki danej grupy pracowników.

Na tle analizy przepisów ustawy o działalności leczniczej pojawia się pytanie, których pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym należy zaliczyć do grupy pracowników technicznych, obsługi oraz gospodarczych. Odpowiedzi można poszukiwać w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej (jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 304) oraz w załączniku rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz.U. z 2011 r. Nr 151, poz. 896). Mając na uwadze wymienione powyżej rozporządzenia, ustawodawca podzielił pracowników podmiotów leczniczych według następujących grup: pracownicy działalności podstawowej (pracownicy stricte medyczni), pracownicy administracyjni, techniczni i ekonomiczni oraz pracownicy gospodarczy i obsługi. W obu rozporządzeniach wśród pracowników gospodarczych i obsługi wskazani zostali portierzy.

W celu usystematyzowania prowadzonej analizy, należy podkreślić, że jedynie drugie z wymienionych rozporządzeń będzie miało bezpośrednie zastosowanie w spornej sprawie, z racji na formę organizacyjno-prawną pracodawcy. Szpital Specjalistyczny im. (...) w W. jest, zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o działalności leczniczej, podmiotem leczniczym funkcjonującym w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Z tego względu wiążące będzie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Natomiast rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę pracowników podmiotów leczniczych działających w formie jednostki budżetowej można odczytywać jedynie jako uzupełnienie dla określenia przynależności pracowników zatrudnionych na stanowiskach portierów do grupy pracowników gospodarczych i obsługi. Systematyka użyta w przedmiotowym rozporządzeniu w celu określenia przynależności pracowników do danej grupy (kategorii) jest bowiem tożsama.

Mając na uwadze powyższe, nie można się zgodzić ze stanowiskiem Sądu Okręgowego w W., że na gruncie ustawy o działalności leczniczej, brak jest przesłanek pozwalających zaliczyć stanowisko portiera do grupy pracowników gospodarczych i obsługi. W konsekwencji prowadzi to do wniosku, że powód, zatrudniony na stanowisku portiera, przynależy do grupy pracowników gospodarczych i obsługi, do których zastosowanie ma art. 93 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej, zgodnie z którym, wobec tych pracowników w przyjętym okresie rozliczeniowym czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień, w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy.

Wyrok SN z dnia 22 lutego 2018 r., II PK 354/16

Standard: 62581 (pełna treść orzeczenia)