Zawezwanie do próby ugodowej do przerwy biegu przedawnienia w kontekście nadużycia prawa (art. 5 k.c.)
Zawezwania do próby ugodowej a przerwa terminu przedawnienia
Skoro w razie wystąpienia z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej do przerwy biegu przedawnienia dochodzi z mocy samego prawa, a nie w wykonaniu prawa podmiotowego, to dokonanie omawianej czynności procesowej nie podlega ocenie pod kątem nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.).
Na ogólnych zasadach w sprawie o świadczenie, poprzedzonej zawezwaniem do próby ugodowej lub nawet licznymi takimi zawezwaniami, sąd może natomiast rozważyć, czy w danych okolicznościach, wobec opisanego zachowania wierzyciela, żądanie zasądzenia świadczenia stanowi przejaw nadużycia przez wierzyciela prawa podmiotowego.
Odrębną natomiast kwestią pozostaje, czy i z jakim skutkiem wystąpienie o zawezwanie do próby ugodowej może być uznane za nadużycie prawa procesowego. Wątpliwa jest bowiem, zwłaszcza w obecnym stanie prawnym, dopuszczalność stosowania art. 5 k.c. do badania dokonywania czynności procesowych: podstaw do takiej oceny poszukiwać należy w art. 4[1] k.p.c. Przed 7 listopada 2019 r. podstawę taką odnajdywano natomiast w art. 3 k.p.c. (uchwała SN z 11 grudnia 2013 r., III CZP 78/13, postanowienie SN z 16 czerwca 2016 r., V CSK 649/15), przy czym sporne pozostaje określenie skutków stwierdzenia takiego nadużycia prawa procesowego.
Wyrok SN z dnia 17 czerwca 2021 r., II CSKP 104/21
Standard: 62118 (pełna treść orzeczenia)
Nader liberalne stanowisko, dopuszczające wielokrotne przerywanie przez wierzyciela biegu terminu przedawnienia poprzez inicjowanie kolejnych postępowań pojednawczych mogłoby wręcz niweczyć sens instytucji przedawnienia, skoro niewielkim nakładem sił i środków, bieg terminu przedawnienia, często nader spornego roszczenia, mógłby być wielokrotnie przerywany działaniami samego wierzyciela, nie prowadzącymi przy tym do definitywnego rozstrzygnięcia sporu przez sąd, inny uprawniony organ lub sąd polubowny. Gdyby zatem zaaprobować tezę, że także kolejne zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg terminu przedawnienia, to należałoby każdorazowo badać, czy tak wywołana kolejna przerwa nie stanowi jednak nadużycia ze strony wierzyciela.
Celem art. 123 § 1 pkt. 1 i 3 k.c. jest ochrona wierzyciela, który należycie dba o swoje sprawy i występuje do właściwych organów we właściwym terminie. Celem art. 123 § 1 pkt. 2 k.c. jest ochrona przed nieuczciwym dłużnikiem, który w braku tego przepisu mógłby składać wierzycielowi deklaracje zaspokojenia jego długu, a następnie zasłonić się zarzutem przedawnienia. Celem wskazanych norm prawnych nie jest natomiast umożliwienie wierzycielowi przedłużania w nieskończoność terminów przedawnienia i odsuwania w czasie decyzji o wystąpieniu z właściwym powództwem.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2014 r., I ACa 1194/13
Standard: 62119 (pełna treść orzeczenia)