Wymóg wskazania przyczyny odwołania darowizzny w oświadczeniu o jej odwołaniu

Darczyńca może złożyć oświadczenie wobec obdarowanego o odwołaniu darowizny nie wskazując przyczyny takiej decyzji.

W sytuacji, gdy zostanie wszczęte odpowiednie postępowanie, na darczyńcy będzie ciążył dowód wykazania, że istniały przyczyny odwołania darowizny, które charakteryzowały się rażącą niewdzięcznością, a oświadczenie zostało złożone w terminie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Zamieszczenie w oświadczeniu konkretnych przyczyn odwołania darowizny, w żaden sposób nie zwalnia powoda od udowodnienia, że rzeczywiście miały one miejsce.

Za przyjętym stanowiskiem przemawia również treść art. 900 k.c., który nie wymaga, aby w oświadczeniu, poza odwołaniem darowizny, znalazły się inne elementy. Ustawodawca chcąc zawęzić podstawy unicestwienia danego stosunku prawnego, czyni to jednoznacznie, jak chociażby w art. 1008 k.c. w zw. z art. 1009 k.c. Pomimo tego jednak, wskazanie w testamencie konkretnej przyczyny wydziedziczenia, nie oznacza, że skutek wydziedziczenia zostanie osiągnięty. Nastąpi on tylko wówczas, gdy potwierdzi to postępowanie dowodowe.

W konsekwencji - przechodząc na płaszczyznę praktyczną - należy uznać, że jeżeli w toku postępowania zostaną ujawnione powody odwołania darowizny, ale powstałe po dacie złożenia oświadczenia, na podstawie którego wytoczono powództwo, powód chcąc z tych zdarzeń wywieść korzystne dla siebie skutki prawne, powinien złożyć kolejne oświadczenie o odwołaniu darowizny. Natomiast, jeśli chodzi o zdarzenia, które miały miejsce przed datą złożenia oświadczenia, oczywiście przy dochowaniu zawitego terminu, to powinny być one wskazane w pozwie, w oparciu o który wszczęte jest postępowanie o zwrot przedmiotu darowizny (o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli), ale mogą być również przytaczane - przy uwzględnieniu reguł postępowania dowodowego - do chwili zamknięcia rozprawy (dawny art. 217 § 1 k.p.c.), aktualnie do chwili zatwierdzenia planu rozprawy, a jeżeli nie wyznaczono posiedzenia przygotowawczego, do chwili zamknięcia rozprawy (art. 205[12] k.p.c.). 

Wyrok SN z dnia 30 października 2020 r., II CSK 792/18

Standard: 62069 (pełna treść orzeczenia)