Dochodzenie roszczeń deliktowych bez uprzedniego wyczerpania trybu odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę

Dopuszczalna jest możliwość dochodzenia przez pracownika bezprawnie zwolnionego z pracy roszczeń deliktowych z art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p. bez potrzeby uprzedniego wyczerpania przewidzianego przepisami Kodeksu pracy trybu odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę.

Przepisy art. 45 i nast. oraz art. 56 i nast. k.p. w związku z art. 264 k.p. dają pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę w jednym z powyższych trybów możliwość dochodzenia wprawdzie w krótkich terminach, ale za to w założeniu niedługim procesie sądowym roszczeń, które albo w ogóle nie są przewidziane przepisami Kodeksu cywilnego, a których uwzględnienie niweczy rozwiązujący skutek oświadczenia woli pracodawcy (uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę) lub powoduje restytucję rozwiązanego stosunku pracy, albo które – jak odszkodowanie – mają gwarancyjny charakter i ich uwzględnienie nie jest warunkowane powstaniem po stronie pracownika szkody. Skuteczne dochodzenie tych roszczeń nie jest uzależnione od spełnienia ogólnych przesłanek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianych przepisami prawa cywilnego, gdyż przysługują one z racji samego bezprawnego zachowania pracodawcy, bez potrzeby wykazywania jego winy oraz szkody i jej rozmiarów.

Skuteczne dochodzenie tych roszczeń nie jest uzależnione od spełnienia ogólnych przesłanek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianych przepisami prawa cywilnego, gdyż przysługują one z racji samego bezprawnego zachowania pracodawcy, bez potrzeby wykazywania jego winy oraz szkody i jej rozmiarów. Uwzględnienie w procesie sądowym wytoczonym w terminach z art. 264 k.p. któregoś z wyżej wymienionych roszczeń kontraktowych niewątpliwie stanowi prejudykat w razie wystąpienia przez pracownika z powództwem opartym na art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p., gdyż przesądza kwestię bezprawnego rozwiązania przez pracodawcę łączącej strony umowy o pracę. Nie jest jednak ono wystarczające dla zasądzenia roszczeń uzupełniających z art. 415 k.c. Niezbędne jest bowiem wykazanie przez powoda pozostałych kryteriów kwalifikacyjnych odpowiedzialności deliktowej dłużnika, to jest jego winy oraz szkody i związku przyczynowego między bezprawnym i zawinionym zachowaniem pracodawcy a powstałą w jego następstwie szkodą pracownika. Legitymowanie się tego rodzaju orzeczeniem sądowym sprawia, że pracownik nie musi w procesie o odszkodowanie z tytułu deliktu wykazywać bezzasadności lub niezgodności z przepisami prawa oświadczenia woli pracodawcy o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia, a pracodawca nie może skutecznie podważać stwierdzonej przez sąd pracy bezprawności swojej decyzji. I odwrotnie: wyrok oddalający powództwo z art. 45 i nast. lub art. 56 i nast. k.p. oznacza, że dokonane rozwiązanie stosunku pracy pozostawało w zgodzie z prawem. Jeśli jednak pracownik nie odwołał się od wypowiedzenia umowy o pracę albo rozwiązania jej bez wypowiedzenia lub jego powództwo zostało oddalone z uwagi na niedochowanie terminów z art. 264 k.p., bez analizowania przez sąd pracy prawidłowości rozwiązania stosunku pracy, dochodząc z tego tytułu roszczeń deliktowych powód zmuszony jest wykazać wszystkie kryteria kwalifikacyjne tej odpowiedzialności, a więc także bezprawność zachowania pozwanego. Można zatem bronić tezy, że uzyskanie przez pracownika korzystnego orzeczenia sądowego o jego żądaniach wywodzonych z przepisów Kodeksu pracy stanowi prejudykat w procesie o roszczenia deliktowe z Kodeksu cywilnego i przesądza o bezprawności dokonanego rozwiązania stosunku pracy, jednak brak takiego rozstrzygnięcia nie pozbawia pracownika możliwości wytoczenia powództwa odszkodowawczego z art. 415 k.c., a jedynie sprawia, że w procesie o te roszczenia musi on wykazać wszystkie przesłanki odpowiedzialności deliktowej dłużnika, w tym bezprawność jego zachowania, która zresztą może sprowadzać się do naruszenia nie tylko przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę za lub bez wypowiedzenia, ale także innych przepisów, jak chociażby tych dotyczących dyskryminacji w zatrudnieniu.

Wyrok SN z dnia 29 września 2021 r., II PSKP 53/21

Standard: 61921 (pełna treść orzeczenia)