Występowanie przed polskim sądem polskiego adwokata prowadzącego kancelarię w innym państwie członkowskim

Status prawny polskiego adwokata prowadzącego kancelarię w innym państwie członkowskim i świadczącego - jako prawnik tej kancelarii - usługę polegającą na występowaniu przed polskim sądem powszechnym jest regulowany wprost przez prawo unijne, a konkretnie art. 56 TFUE oraz postanowienia dyrektywy Rady nr 77/249 z dnia 22 marca 1977 r. mająca na celu ułatwienie skutecznego korzystania przez prawników ze swobody świadczenia usług (Dz.Urz. UE L 1977 Nr 78, s. 17, dalej jako dyrektywa 77/249). Kwestią tą zajął się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), który w wyroku z 18 maja 2017 r. w sprawie C - 99/16, Jean - Philippe Lahorgue (EU:C:2017:391) wyjaśnił, że „wszystkie ograniczenia swobodnego świadczenia usług powinny na mocy art. 56 TFUE zostać wyeliminowane, tak aby umożliwić w szczególności usługodawcom, jak przewiduje to art. 57 akapit trzeci TFUE, prowadzenie działalności w państwie świadczenia usługi na tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych obywateli” (pkt 24). W odniesieniu do świadczenia usług przez adwokatów TSUE przypomniał, że zasady te skonkretyzowano w dyrektywie 77/249, której art. 4 ust. 1 stanowi, że czynności związane z reprezentowaniem lub obroną klienta przed sądem w innym państwie członkowskim będą wykonywane „na warunkach określonych dla prawników prowadzących działalność zawodową w tym państwie” z wykluczeniem „wszelkich warunków wymagających pobytu lub zarejestrowania się w organizacji zawodowej w tym państwie” (pkt 25). 

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TSUE ograniczenia swobodnego świadczenia usług stanowią środki krajowe, które zakazują tej swobody lub ograniczają lub zmniejszają atrakcyjność korzystania z niej (pkt 26). Za ograniczenie takie TSUE uznał „odmowę wydania routera służącego do łączenia z wirtualną siecią prywatną adwokatów ze strony właściwych organów wobec adwokata, który jest prawidłowo wpisany na listę adwokatów prowadzoną przez izbę adwokacką innego państwa członkowskiego wyłącznie z tego powodu, że adwokat ten nie jest wpisany na listę adwokatów prowadzoną przez izbę adwokacką w tym pierwszym państwie członkowskim, w którym zamierza on wykonywać zawód adwokata na zasadzie swobodnego świadczenia usług, w przypadku gdy ustawa nie wprowadza obowiązku współdziałania z innym adwokatem”.

Z wykładni dokonanej w sprawie C - 99/16, Jean - Philippe Lahorgu wynika, że polski adwokat wykonujący praktykę w Niemczech w ramach swobody przedsiębiorczości a świadczący usługę transgraniczną w Polsce polegającą na występowaniu w charakterze pełnomocnika strony w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego, nie musi spełniać wymogu prowadzenia kancelarii na obszarze działania Okręgowej Rady Adwokackiej. Wymóg taki stanowi bowiem oczywiście nieusprawiedliwione ograniczenie swobody świadczenia usług skonkretyzowanej w art. 4 ust. 1 dyrektywy 77/249. W konsekwencji adwokat polski prowadzący kancelarię adwokacką w innym państwie członkowskim może być pełnomocnikiem strony w postępowaniu sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2019 r., II UK 504/17

Standard: 61169 (pełna treść orzeczenia)