Legitymacja do wystąpienia z wnioskiem o przymusową hospitalizację
Przymusowa hospitalizacja w trybie wnioskowym (art. 29 u.o.z.p.) Legitymacja w sprawach z zakresu właściwości wydziałów rodzinnych
Legitymacja do wystąpienia z wnioskiem o orzeczenie w przedmiocie potrzeby umieszczenia osoby w szpitalu psychiatrycznym bez jej zgody jest zakreślona wąsko. W art. 29 ust. 2 in fine ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 685, dalej: u.o.z.p.) legitymację tę zastrzeżono wyłącznie dla małżonka, krewnych w linii prostej, rodzeństwa oraz przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej faktyczną opiekę nad osobą, której dotyczy wniosek.
Nie ulega wątpliwości, że najpóźniej po wniesieniu skargi kasacyjnej wnioskodawca utracił status osoby uprawnionej do wniesienia i popierania wniosku o umieszczenie uczestniczki w szpitalu psychiatrycznym, ponieważ przestał być małżonkiem uczestniczki.
Skarga kasacyjna inicjuje nowe postępowanie w sensie procesowym; z uwagi na przedmiot niniejszej sprawy - o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym, postępowanie to może być zainicjowane wyłącznie przez podmioty wskazane w art. 29 ust. 2 in fine u.o.o.z.p. Legitymacja materialnoprawna determinuje w tym przypadku legitymację do zainicjowania postępowania skargowego. Skarga kasacyjna pochodząca od podmiotu, który w momencie wniesienia skargi nie jest uprawniony do jej złożenia, jest niedopuszczalna a limine. Natomiast skarga pochodząca od osoby, która już po złożeniu skargi utraciła status wskazany w art. 29 ust. 2 in fine u.o.o.z.p., staje się niedopuszczalna „z innych przyczyn”, a w konsekwencji podlega odrzuceniu na podstawie do art. 3986 § 2 k.p.c.
Postanowienie SN z dnia 4 października 2021 r., I CSK 732/20
Standard: 60883 (pełna treść orzeczenia)
W świetle art. 8 ust. 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, oparcie społeczne udzielane przez powołany do tego organ może mieć różną postać. Według art. 29 ust. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, każdy sposób udzielania oparcia społecznego legitymuje organ udzielający tego oparcia do zgłoszenia wniosku o przyjęcie osoby nim objętej do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22.
Według art. 29 ust. 3 u.o.z.p., w stosunku do osoby chorej psychicznie, objętej oparciem społecznym, o którym mowa w art. 8 tej ustawy, wniosek o przyjęcie jej do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22 u.o.z.p. może zgłosić również organ do spraw pomocy społecznej.
W myśl art. 8 u.o.z.p. w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2011 r., jednostki organizacyjne działające na podstawie ustawy o pomocy społecznej, zwane "organami do spraw pomocy społecznej", w porozumieniu z podmiotami leczniczymi udzielającymi świadczeń zdrowotnych w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej organizują na obszarze swojego działania oparcie społeczne dla osób, które z powodu choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego mają poważne trudności w życiu codziennym, zwłaszcza w kształtowaniu swoich stosunków z otoczeniem, w zakresie edukacji, zatrudnienia oraz w sprawach bytowych (ust. 1); oparcie społeczne polega w szczególności na:
1) podtrzymywaniu i rozwijaniu umiejętności niezbędnych do samodzielnego, aktywnego życia,
2) organizowaniu w środowisku społecznym pomocy ze strony rodziny, innych osób, grup, organizacji społecznych i instytucji,
3) udzielaniu pomocy finansowej, rzeczowej oraz innych świadczeń na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej (ust. 2).
Jak widać, w świetle art. 8 ust. 2 u.o.z.p., postać udzielanego oparcia społecznego przez powołany do tego organ może być różna, w myśl zaś art. 29 ust. 3 u.o.z.p., każdy sposób udzielania oparcia społecznego legitymuje organ udzielający tego oparcia do zgłoszenia wniosku o przyjęcie osoby nim objętej do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22 u.o.z.p.
Sąd Okręgowy trafnie, w ślad za Sądem Rejonowym, uznał działania podejmowane i inicjowane przez pracownika socjalnego za wyraz objęcia uczestniczki przez wnioskodawcę oparciem społecznym, o którym mowa w art. 8 u.o.z.p., zmierzającym do udzielenia jej pomocy w prawidłowym ukształtowaniu stosunków z sąsiadami. Chodziło tu o oparcie społeczne w postaci mieszczącej się w zakresie art. 8 ust. 2 pkt 1 u.o.z.p. W przepisie tym mowa o podtrzymywaniu i rozwijaniu umiejętności niezbędnych do samodzielnego, aktywnego życia.
Postanowienie SN z dnia 11 maja 2012 r., II CSK 678/11
Standard: 68577 (pełna treść orzeczenia)