Zrzeczenie się odszkodowania przez pracownika

Skoro odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji nie podlega ochronie przewidzianej dla wynagrodzenia za pracę, to ustanowiony dla zapewnienia tej ochrony imperatywny zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia (art. 84 k.p.) nie obowiązuje w przypadku odszkodowania. Nie można również tej czynności oceniać w aspekcie niekorzystności dla pracownika. 

Prowadzi to do odrzucenia możliwości uznania za nieważne postanowienia umownego, w którym pracownik rezygnuje z odszkodowania w związku ze zwolnieniem go z zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia jest umową z pogranicza prawa pracy i prawa cywilnego. Dotyczą jej normy włączone do obu gałęzi prawa, co skutkuje koniecznością oceny jej postanowień z punktu widzenia przepisów Kodeksu pracy oraz Kodeksu cywilnego o zobowiązaniach wzajemnych.

Biorąc pod uwagę wzajemny charakter umowy o zakazie konkurencji przyjąć należy, że zrzeczenie się odszkodowania możliwie jest tylko wówczas, gdy zostaje połączone ze zwolnieniem pracownika z zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej. Zrzeczenie takie może nastąpić przez czynność jednostronną już po ustaniu stosunku pracy, ale może być również elementem umowy o zakazie konkurencji, ponieważ strony kształtować mogą jej treść w sposób swobodny, choć w granicach prawa.

Tylko zrzeczenie się przez pracownika odszkodowania przy utrzymaniu zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej należałoby uznać za niedopuszczalne, jako prowadzące do obejścia art. 101[2] § 1 i 3 k.p. i w tej części umowa byłaby nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego były już formułowane zapatrywania dopuszczające możliwość zrzeczenia się przez pracownika odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji (zob. wyroki SN z dnia 7 września 2005 r., II PK 296/04, z dnia 12 maja 2004 r., I PK 603/03).

W praktyce, w przypadku zwolnienia pracownika z zakazu konkurencji i jednoczesnego odpadnięcia obowiązku zapłaty odszkodowania, ustają obowiązki wzajemne stron takiej umowy.

Wyrok SN z dnia 12 listopada 2014 r., I PK 86/14

Standard: 60805 (pełna treść orzeczenia)

Pracownik może zrzec się prawa do odszkodowania ustalonego w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, jeżeli jest to połączone ze zwolnieniem go przez pracodawcę z zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej.

Wyrok SN z dnia 7 września 2005 r., II PK 296/04

Standard: 60813 (pełna treść orzeczenia)