Niedopuszczalność mieszanego czasu pracy”

Pracodawca nie może wprowadzić jako zadaniowego systemu czasu pracy czasu rozliczanego według kryterium efektywności i realizacji norm pracy, charakterystycznego dla akordowego systemu wynagradzania (art. 140 k.p.).

Nie istnieje coś takiego, jak „akordowo-zadaniowy system czasu pracy”. Zasadniczo nie jest dopuszczalne w ramach zadaniowego czasu pracy wskazanie osiągnięcia określonego rezultatu ekonomicznego jako podstawy wymiaru czasu pracy, bowiem godziłoby to w istotę stosunku pracy, która wyraża się między innymi w tym, że pracownik nie ponosi ryzyka działalności gospodarczej pracodawcy (por. wyrok SN z 15 listopada 2006 r., I PK 117/06).

Z treści postanowień umów o pracę zawartych przez strony niniejszego sporu wyłania się bowiem pewna nieprzewidziana w przepisach prawnych „hybryda”, w której zastosowano autonomiczne pojęcie czasu pracy, uzależnione od efektów pracy pracownika, a w dodatku praktycznie uniemożliwiono badanie, czy są spełnione normy czasu pracy i czy nie występuje praca w godzinach nadliczbowych.

Wyrok SN z dnia 17 września 2020 r., II PK 246/18

Standard: 59812 (pełna treść orzeczenia)

Art. 140 k.p. regulujący zadaniowy czas pracy, nie przewiduje konstrukcji „mieszanego czasu pracy”, w ramach którego pracownik byłby zobowiązany do świadczenia pracy bez wynagrodzenia ponad powszechnie obowiązujące wszystkich pracowników podstawowe normy czasu pracy, który nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 129 k.p.), jeżeli zachowanie zmierzało do czytelnego obejścia tych przepisów.

Niewypłacanie dodatkowego wynagrodzenia za pracę z tytułu stałego przekraczania obowiązujących pracownika norm czasu pracy nie może być usprawiedliwione powoływaniem się przez pracodawcę na obcą prawu pracy konstrukcję „mieszanego czasu pracy”, obejmującą jakoby równocześnie elementy zadaniowego oraz równoważnego czasu pracy, stosowaną ewidentnie dla obejścia przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych.

Z ustaleń faktycznych w rozpoznawanej sprawie wynikało, że powódki poza obowiązkami kierowników działów lub szefów sektorów prac wykonywały ponadto niekiedy obowiązki szeregowych pracowników, były poddawane w pracy nieustannej presji przełożonych, która wykluczała „swobodne organizowanie czasu pracy w wariancie zadaniowego czasu pracy”. Swoje prace wykonywały codziennie po kilkanaście godzin, w szczególności w okresach świątecznych lub „przebudowy i zmiany wystroju sklepu”. Dodatkowo obarczały je okresowo inne obowiązki, np. tzw. tzw. „dyżury dyrektorskie”, audyty lub wielogodzinne inwentaryzacje prowadzane poza normalnym czasem pracy w porze nocnej. Za wykonywanie tych ponadnormatywnych lub dodatkowych obowiązków powódki nie otrzymywały równoważnego czasu wolnego od pracy ani dodatkowego wynagrodzenia. 

Te ustalone okoliczności sprawy potwierdzały praktykę stosowania niedopuszczalnego wyzysku pracowników zatrudnionych na kierowniczych lub samodzielnych stanowiskach pracy, pod bezprawnym rygorem utraty zatrudnienia. Tego rodzaju bezprawne praktyki skarżący pracodawca bezpodstawnie i bezzasadnie usprawiedliwia nieznaną prawu pracy konstrukcją „mieszanego czasu pracy” w okolicznościach zmierzających do obejścia przepisów o czasie pracy i obowiązku wynagradzania za pracę w godzinach nadliczbowych.

Wyrok SN z dnia 3 września 2010 r., I PK 39/10

Standard: 59816 (pełna treść orzeczenia)