Przywrócenie pracownika do pracy w sytuacji upadłości pracodawcy; zawieszenie postępowania
Prowadzenie postępowań po ogłoszeniu upadłości (art. 144 p.u. i art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.) Odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy (art. 45 § 2 i 3 k.p. w związku z art. 56 § 2 k.p.) Przywrócenie do pracy (art. 45 § 1 i 56 § 1 k.p.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Także w sytuacji upadłości pracodawcy istnieją przypadki pozwalające na przywrócenie pracownika do pracy (zob. wyrok SN z dnia 19 września 2019 r., II PK 153/18). Tym samym istnieją sytuacje, w których mimo określonych zmian w strukturze pracodawcy roszczenie o przywrócenie do pracy nie staje się niemożliwe do spełnienia czy też niecelowe. O tym decyduje łączna ocena wszelkich praw i obowiązków storn stosunku pracy, ich zachowań.
Wyrok SN z dnia 24 września 2020 r., III PK 3/19
Standard: 59682 (pełna treść orzeczenia)
Postępowanie w sprawie o przywrócenie do pracy u pracodawcy, wobec którego w toku procesu ogłoszono upadłość, nie podlega zawieszeniu na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.
Prawo upadłościowe nie zawiera regulacji odnoszących się do stosunków pracy, w których upadły był stroną (pracodawcą), jak to ma miejsce w przypadku umów cywilnoprawnych wymienionych w Tytule III, Dziale II, Rozdziale 2 Prawa upadłościowego, gdzie uregulowano wpływ ogłoszenia upadłości na między innymi na umowy: zlecenia, komisu lub umowy o zarządzanie papierami wartościowymi, agencyjnej, użyczenia, pożyczki, najmu lub dzierżawy nieruchomości, umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101[2] k.p. Natomiast konsekwencje ogłoszenia upadłości pracodawcy – w zakresie rozwiązywania stosunków pracy w okresie upadłości i ochrony roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy - dla trwających w tym momencie stosunków pracy uregulowane są w przepisach prawa pracy takich jak Kodeks pracy (art. 41[1]), a także ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (jednolity tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 1969 ze zm.) i ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (jednolity tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 1433 ze zm.).
Stosunki pracy istniejące w dniu ogłoszenia upadłości trwają w niezmienionym kształcie aż do ich zakończenia lub modyfikacji w sposób przewidziany w Kodeksie pracy. Ogłoszenie upadłości pracodawcy nie powoduje ex lege przekształcenia wywodzonych z trwającego stosunku pracy majątkowych a niepieniężnych roszczeń pracownika w roszczenia pieniężne (np. takich jak: prawo do urlopu wypoczynkowego – art. 152 § 1 k.p., prawo do odpoczynku dobowego - art. 132 § 1 k.p., prawo do środków ochrony indywidualnej - art. 2376 k.p.). Dowodzi to, że reguła wskazana w art. 91 ust. 2 Prawa upadłościowego nie może mieć zastosowania do majątkowych a niepieniężnych roszczeń pracownika, w tym także roszczenia byłego pracownika domagającego się reaktywacji stosunku pracy.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2005 r., II PK 201/04 wyrażono pogląd, że postępowania w sprawie o przywrócenie do pracy nie należy zawieszać w razie upadłości pracodawcy obejmującej likwidację jego majątku, mimo że sąd może zamiast przywrócenia zasądzić na rzecz pracownika odszkodowanie, zagrażając tym samym interesom majątkowym innych wierzycieli upadłego, uzasadniając go ochroną pracy wyrażoną w art. 24 Konstytucji RP i prymatem pracy nad kapitałem. W ocenie Sądu Najwyższego, można znaleźć jeszcze inne argumenty przemawiające za możliwością zasądzenia odszkodowania zamiast przywrócenia do pracy (art. 45 § 2 k.p.) bez potrzeby zawieszania postępowania i kierowania tego roszczenia na drogę postępowania upadłościowego.
Wyrok przywracający pracownika do pracy ma obowiązek wykonać syndyk upadłości jako reprezentant pracodawcy, a podjęcie przez pracownika pracy w wyniku tego przywrócenia powoduje powstanie zobowiązania obciążającego wprawdzie masę upadłości (wynagrodzenie za pracę i inne należności wynikające z umowy o pracę), ale przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości. Orzeczenie sądu zasądzające odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy zwalnia syndyka z tego zobowiązania, pozwalając uniknąć tych kosztów w zamian za odszkodowanie. W konsekwencji, z pespektywy syndyka, zasądzenie odszkodowania stanowi zwolnienie masy upadłości od zobowiązań wynikających z reaktywowanego zatrudnienia pracownika (powstałych już po ogłoszeniu upadłości), zaś z perspektywy pracownika jest rekompensatą za niemożliwość reaktywacji stosunku pracy w okresie upadłości. Wszystko to prowadzi do wniosku, że zasądzone z mocy art. 45 § 2 k.p. odszkodowanie (zamiast przywrócenia do pracy) powinno być traktowane jak należność ze stosunku pracy przypadająca za czas po ogłoszeniu upadłości (art. 230 ust. 2 Prawa upadłościowego), która nie jest ujmowana na liście wierzytelności, ale, zgodnie z art. 343 ust. 1 i 2 Prawa upadłościowego, zaspokajana w miarę wpływu do masy upadłości stosownych sum albo zaspokajane stosunkowo do wysokości każdej z nich w drodze podziału funduszów masy upadłości, przy odpowiednim zastosowania art. 347-360 Prawa upadłościowego.
Wyrok SN z dnia 18 września 2019 r., II PK 153/18
Standard: 59683 (pełna treść orzeczenia)