Uprawnienie zarządcy przymusowego do złożenia wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej

Zgodnie z art. 376 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (jedn. tekst: Dz. U. z 2020 r., poz. 1228) zarządca przymusowy ustanowiony na podstawie art. 1064[10] k.p.c. nie jest uprawniony do złożenia wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 373 ustawy - Prawo upadłościowe.

Przyznając zarządcy przymusowemu uprawnienie do złożenia wniosku o orzeczenie zakazu, o którym mowa w art. 373 pr. upadł., art. 376 ust. 1 pr. upadł. nie precyzuje, czy zarządcą przymusowym w znaczeniu przyjętym w    tym  przepisie jest także zarządca przymusowy ustanowiony w   postępowaniu egzekucyjnym.

Skoro przepisy składające się na unormowanie postępowania w  przedmiocie orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej są elementem ustawy - Prawo upadłościowe, to należy przyjąć, że wymieniając w   art. 376 ust. 1 pr. upadł. zarządcę przymusowego bez żadnych bliższych uściśleń, ustawodawca posłużył się tym określeniem w takim znaczeniu, w jakim pojęcie to występuje w tej ustawie. Stanowisko to wynika z założenia o  racjonalności językowej prawodawcy, której elementem jest konsekwencja w  nadawaniu znaczenia jednakowym pojęciom (por.  § 10 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w  sprawie „Zasad techniki prawodawczej”, jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 283).

Treść art. 376 ust. 1 pr. upadł. świadczy o tym, że   prawodawca nie łączy efektywności zakazu prowadzenia działalności gospodarczej jako instrumentu prewencyjnego i pozwalającego na wyłączenie nierzetelnych podmiotów z obrotu gospodarczego z szerokim spektrum osób uprawnionych do inicjowania postępowania w przedmiocie orzeczenia zakazu. Przeciwnie - uprawnienie do złożenia wniosku zostało powierzone stosunkowo wąskiej grupie osób. Nie ma wśród nich wszystkich podmiotów, które potencjalnie mogłyby powziąć wiedzę o okolicznościach uzasadniających złożenie wniosku i  posiadających kwalifikacje merytoryczne pozwalające na ich ocenę, na co wskazuje m.in. wyeliminowanie z tego grona nadzorcy sądowego i zarządcy przy jednoczesnym zaniechaniu zastąpienia ich odpowiednimi organami postępowania restrukturyzacyjnego (por. art. 23 pr. restr.). Ponadto, w art. 376 ust. 1 pr. upadł. zaakcentowano, że zawarte w tym przepisie wyliczenie ma charakter wyłączny, co  przemawia za rygorystyczną, ścisłą interpretacją tego unormowania.

Uzyskawszy informacje o okolicznościach określonych w art. 373 i n. pr. upadł. zarządca przymusowy może powiadomić prokuratora, ten zaś jest uprawniony do  wystąpienia z wnioskiem o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

Zarządca przymusowy ustanowiony w postępowaniu egzekucyjnym może także, jeżeli dłużnik jest niewypłacalny, wystąpić z własnym wnioskiem o ogłoszenie upadłości - wtedy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej może zostać orzeczony na żądanie tymczasowego nadzorcy sądowego lub zarządcy przymusowego w razie ich ustanowienia, a jeżeli dojdzie do ogłoszenia upadłości - na żądanie syndyka.

Wreszcie, jeżeli zarządca przymusowy nie wystąpi z  wnioskiem o ogłoszenie upadłości i postępowanie upadłościowe nie zostanie wszczęte, inicjatywę w celu orzeczenia zakazu  prowadzenia działalności gospodarczej może podjąć - niezależnie od prokuratora - każdy z wierzycieli dłużnika (art. 376 ust. 1 pr. upadł.).

Uchwała SN z dnia 3 grudnia 2021 r., III CZP 90/20

Standard: 59489 (pełna treść orzeczenia)