Wygaśnięcie zobowiązania na skutek złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

Wygaśnięcie zobowiązania na skutek złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego ma zatem miejsce jedynie wtedy, gdy istnieją materialnoprawne przesłanki uzasadniające takie złożenie, a przedmiot złożony do depozytu odpowiada treści zobowiązania. Co więcej, wygaśnięcie zobowiązania na skutek złożenia świadczenia do depozytu sądowego staje się definitywne dopiero wtedy, gdy dłużnik utraci prawo odbioru świadczenia z depozytu (argumentum ex art. 469 § 2 k.c.).

Złożenie do depozytu sądowego nie jest wykonaniem zobowiązania, lecz je zastępuje; verba legis - ma  skutki spełnienia świadczenia.

Samo zgłoszenie żądania wydania depozytu sądowego przez osobą twierdzącą, że jest wierzycielem, nie tylko nie oznacza, że do takiego wydania dojdzie, ale również nie oznacza, że po wydaniu przedmiotu depozytu żądającemu w ewentualnym procesie dłużnik zawsze będzie mógł powołać się na skuteczne wykonanie zobowiązania. Jeśli dłużnik złoży przedmiot świadczenia do depozytu, nieprawidłowo określając przesłanki jego wydania, a przedmiot zostanie wydany podmiotowi niebędącemu w rzeczywistości wierzycielem, dłużnik nie będzie mógł uzyskać oddalenia powództwa w procesie wytoczonym przez prawdziwego wierzyciela.

Ustawodawca przewidział dla dłużnika uprawnienie odebrania złożonego do depozytu przedmiotu świadczenia ze skutkiem uznania złożenia do depozytu za niebyłe (art. 469 k.c.). Wykonanie uprawnienia dłużnika z art. 469 § 1 k.c. następuje w ramach określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, a zatem oprócz stosownego oświadczenia dłużnika - co do zasady - niezbędne jest zezwolenie sądu (art. 693[12] k.p.c.). Wprawdzie zezwolenie to wydawane jest bez przeprowadzenia jakiegokolwiek badania kwestii materialnoprawnych (a zatem wyłącznie po weryfikacji, czy doszło do złożenia do depozytu na podstawie postanowienia sądu, a wierzyciel nie zażądał wydania depozytu), jednakże stanowi niezbędny etap procesu odbioru przedmiotu świadczenia z depozytu.

Uchwała SN z dnia 9 grudnia 2021 r., III CZP 21/21

Standard: 59092 (pełna treść orzeczenia)