Zwrot depozytu

Zgodnie z art. 469 § 1 k.c., dopóki wierzyciel nie zażądał wydania przedmiotu świadczenia z depozytu sądowego, dłużnik może przedmiot złożony odebrać. Realizacja wskazanej regulacji prawa materialnego następuje w ramach określonych w Kodeksie postępowania cywilnego, który wśród postępowań nieprocesowych przewiduje następujące sprawy depozytowe:

- złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (art. 692-693[10] k.p.c.),

- zwrot depozytu sądowego składającemu (art. 693[11]-693[13] k.p.c.),

- wydanie depozytu sądowego uprawnionemu (art. 693[14]-693[17] k.p.c.) oraz

- stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu (art. 693[18]-693[22] k.p.c.).

Skoro ustawodawca nie przewidział, że do złożenia do depozytu sądowego oraz do jego zwrotu dłużnikowi wystarczające jest złożenie oświadczenia woli przez dłużnika (jak ma to miejsce choćby w przypadku uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu) i stworzył procesowe formy realizacji złożenia i zwrotu depozytu sądowego, nie może budzić wątpliwości, że wykładnia wskazanego w art. 469 § 1 k.c. pojęcia, w którym „wierzyciel zażądał wydania przedmiotu świadczenia z depozytu sądowego”, nie może ograniczać się do analizy przepisów prawa materialnego. Procesowe ramy instytucji zwrotu depozytu sądowego określają wskazane powyżej art. 693[11]-693[13] k.p.c.

W postępowaniu depozytowym brak jest regulacji analogicznej do przyjętej w postępowaniu wieczystoksięgowym, w którym wprost wskazano, że o kolejności wniosków o wpis rozstrzyga chwila wpływu wniosku do właściwego sądu (art. 626[6] § 1 k.p.c.).

Literalna wykładnia paragrafu drugiego art. 693[11] k.p.c. mogłaby sugerować, że rozstrzyga on problem czasowej kolizji wniosków wyłącznie w przypadku, w którym wnioski wierzyciela i dłużnika zostały złożone równocześnie. Interpretacja ta jest jednak zbyt wąska. W powiązaniu z art. 469 § 1 k.c. przepis ten przesądza, że wcześniej złożony wniosek wierzyciela o wydanie przedmiotu depozytu wyklucza  skuteczność późniejszego żądania dłużnika zwrotu depozytu. Równocześnie za  właściwe uznać należy stanowisko, że wcześniej złożony wniosek dłużnika o zwrot depozytu nie może zostać ubezskuteczniony później złożonym żądaniem wierzyciela wydania mu depozytu.

Uchwała SN z dnia 9 grudnia 2021 r., III CZP 21/21

Standard: 59090 (pełna treść orzeczenia)