Lex primaria derogat legi subsidiariae (reguła subsydiarności)
Jedność, wielość czynów, reguły kolizyjne (art. 11 § 1 k.k.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Reguła subsydiarności, według której przepis podstawowy wyłącza przepis dopełniający (lex primaria derogat legi subsidiariae); chodzi tu o sytuacje, gdy określony przepis ma zastosowanie jedynie wtedy, gdy zachowanie nie wypełnia znamion innego przepisu; przykładem może tu być art. 165 kw, który zakazuje płoszenia, ścigania, ranienia lub zabijania dziko żyjących zwierząt poza czynnościami związanymi z polowaniem lub ochroną zwierząt, ale pod warunkiem, że czyn z mocy innego przepisu nie jest zagrożony karą surowszą. Takimi przepisami surowszymi mogą być art. 51 ust. 1 pkt 3 ustawy z 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (j.t. Dz.U.2015.2168, ze zm.; dalej: prawo łowieckie) (przetrzymywanie zwierzyny, np. schwytanej, bez zezwolenia) czy art. 53 pkt 4 i 5 prawa łowieckiego (polowanie bez uprawnień i wchodzenie w posiadanie zwierzyny m.in. za pomocą środków wybuchowych, trucizn, wnyków, dołów czy karmy o właściwościach odurzających) (tamże).
Jeżeli czyn narusza dwa przepisy lub więcej przepisów prawa wykroczeń, a żadna ze wskazanych reguł nie ma zastosowania, mamy do czynienia z rzeczywistym zbiegiem przepisów.
Wyrok TK z dnia 1 grudnia 2016 r., K 45/14
Standard: 58872
Zgodnie z art. 231 § 4 k.k. "Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228 k.k.". Regulacja ta, określana mianem "klauzuli subsydiarności ustawowej", ma zastosowanie w przypadku zbiegu przepisu art. 231 § 2 k.k. oraz art. 228 k.k. Ustawodawca wyszedł bowiem z założenia, że każdy przypadek przyjęcia przez funkcjonariusza publicznego korzyści majątkowej lub osobistej (albo obietnicy takiej korzyści) w związku z pełnioną funkcją publiczną stanowi niedopełnienie obowiązku (przekroczenie uprawnień), które ma charakter działania na szkodę interesu publicznego (lub prywatnego), o ile popełnione jest w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Ten konieczny zbieg przepisów został w sposób wyraźny usunięty przez nakaz pominięcia w takim przypadku kwalifikacji prawnej z art. 231 § 2 k.k.
Zastosowanie klauzuli subsydiarności z art. 231 § 4 k.k. następuje jednak tylko wówczas, gdy to ten sam czyn realizuje jednocześnie znamiona art. 228 k.k. oraz art. 231 § 2 k.k.
Klauzula subsydiarności z art. 231 § 4 k.k. jest jedną z reguł kolizyjnych służących redukcji wielości możliwych do zastosowania kwalifikacji prawnych, co wynika z przyjętego w polskim Kodeksie karnym modelu zbiegu przepisów. Wszystkie te reguły, mające zarówno charakter ustawowy, jak i doktrynalny, służą zapewnieniu jak najbardziej adekwatnej oceny prawnej zachowań przypisanych sprawcy, w sposób najwierniejszy oddającej elementy mające znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości tych zachowań oraz dla innych zasad i dyrektyw związanych z wymiarem kary. Ten cel stosowania reguł wyłączania wielości ocen w prawie karnym musi rzutować na interpretację przepisów ustawowych, które reguły takie wyrażają. Dotyczy to w szczególności art. 231 § 4 k.k. Przyjęcie, że ma on zastosowanie nawet w przypadku, gdy nie jest zrealizowany warunek tożsamości zachowania spełniającego znamiona typów czynów zabronionych objętych klauzulą subsydiarności (a więc art. 228 k.k. oraz art. 231 § 2 k.k.), prowadziłoby do braku adekwatności kwalifikacji prawnej w stosunku do czynów przypisanych sprawcy.
W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania czyn polegający na bezprawnym uzyskaniu informacji z systemów informatycznych Policji, któremu towarzyszyła chęć uzyskania korzyści majątkowej, godził w dobro prawne, jakim jest prawidłowe funkcjonowanie instytucji państwowej oraz dobro indywidualne osoby, której informacje dotyczyły. Pominięcie w tym wypadku kwalifikacji prawnej z art. 231 § 2 k.k. dlatego, że kolejny czyn przypisany skazanemu, a polegający na przyjęciu korzyści majątkowej w zamian za przekazanie tych informacji nieuprawnionej osobie, Sąd zakwalifikował z art. 228 § 1 k.k., skutkowałoby brakiem w owej kwalifikacji istotnych elementów mających znaczenie dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz ustalenia kręgu osób pokrzywdzonych przestępstwem.
Postanowienie SN z dnia 29 stycznia 2015 r., II KK 215/14
Standard: 76251 (pełna treść orzeczenia)
W świetle klauzuli subsydiarności zawartej w art. 45 § 1 k.k. – wyłączającej orzeczenie przepadku korzyści pochodzącej bezpośrednio z przestępstwa, jeżeli podlega ona przepadkowi przedmiotów wymienionych m.in. w art. 44 § 1 k.k. – oznacza to zatem, że sąd ma obowiązek orzec przepadek pieniędzy pochodzących bezpośrednio z płatnej protekcji, a jeżeli orzeczenie tego przepadku nie jest możliwe (np. w wyniku włączenia pieniędzy do majątku sprawcy, ich zużycia), może orzec przepadek ich równowartości (art. 44 § 4 k.p.k.) – o ile, rzecz jasna, nie zachodzi negatywna przesłanka tego orzeczenia określona w art. 44 § 5 k.k.
Postanowienie SN z dnia 29 stycznia 2015 r., I KZP 24/14
Standard: 76252 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 76250 (pełna treść orzeczenia)