Alternatywa rozłączna w zakresie postaci narażenia pokrzywdzonego na skutek z art. 158 § 1 k.k.

Do znamion przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. należy narażenie uczestnika bójki lub pobicia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub innego uszczerbku na zdrowiu powodującego naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni. Widać więc, że ustawodawca stopień tego narażenia określił alternatywnie, wskazując że może ono przybrać postać wystąpienia skutku z art. 148 § 1 k.k., art. 156 § 1 k.k., czy też art. 157 § 1 k.k. Chodzi przy tym o alternatywę rozłączną, zatem jednemu sprawcy możliwe jest przypisanie tylko jednej z tych postaci narażenia.

Jest zrozumiałe, że najdalej idące zagrożenie w postaci narażenia człowieka na śmierć konsumuje narażenie na doznanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, to zaś narażenie na skutek łagodniejszy w postaci tzw. średniego uszczerbku na zdrowiu.

Niewątpliwie, skoro art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. obliguje sąd do dokładnego określenia w wyroku skazującym przypisanego oskarżonemu czynu, błędem jest zamieszczanie w opisie czynu wszystkich alternatywnych znamion wynikających z treści konkretnego przepisu, który wskazuje na możliwość popełnienia identycznie kwalifikowanego przestępstwa w różnych formach (zob. np. wyroki SN: z dnia 7 marca 2014 r., V KK 276/13 oraz z dnia 6 kwietnia 2017 r., V KK 342/16).

W przypadku czynu z art. 158 § 1 k.k. jest to istotne również z tego powodu, że poczynienie stanowczego ustalenia co do postaci narażenia pokrzywdzonego i uwidocznienie tego w opisie czynu przypisanego sprawcy, obrazuje rzutującą na wymiar kary społeczną szkodliwość czynu.

Wyrok SN z dnia 11 lipca 2019 r., IV KK 302/18

Standard: 58849 (pełna treść orzeczenia)

Ustawodawca stopień narażenia określił alternatywnie, wskazując że może ono przyjąć postać wystąpienia możliwego skutku z art. 148 § 1 k.k., 156 § 1 k.k., czy też art. 157 § 1 k.k. Zaistnienie narażenia, na każdym z tych poziomów, realizuje znamiona przestępstwa art. 158 § 1 k.k., ale nie mogą one wystąpić jednocześnie. Każde bowiem z opisanych narażeń wiąże się z możliwością nastąpienia skutku dalej idącego, a co za tym idzie, konsumuje możliwość spowodowania skutek łagodniejszy. Oczywistym winno być, że skutek w postaci ciężkiego uszkodzenia ciała jest dalej idący, a jednocześnie zawiera w sobie też elementy średniego uszczerbku na zdrowiu. Tak, jak najdalej idące zagrożenie, w postaci narażenia człowieka na śmierć, konsumuje znamię narażenia na doznanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Gdyby nie było możliwości dokonania wyboru pomiędzy tymi alternatywnie określonymi postaciami narażenia, zastosowanie winna mieć reguła z art. 5 § 2 k.p.k.

Z tego względu, każdorazowo, jednemu sprawcy, możliwe jest przypisanie tylko jednej ze wskazanych postaci narażenia.

Odwołując się do zasad logiki prawniczej, przyjąć zatem należy, że znamię w postaci różnych postaci narażenia, opisane zostało w art. 158 § 1 k.k. w sposób, który odczytywany winien być, jako alternatywa rozłączna.

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2017 r., V KK 342/16

Standard: 58850 (pełna treść orzeczenia)