Bezpłatne przysporzenia niestanowiące darowizny
Bezpłatne przysporzenia niestanowiące darowizny (art. 889 k.c.)
Darowizna jest umową o przeniesienie praw majątkowych, w której świadczenie darczyńcy dokonywane jest pod tytułem darmym (negotia lucrativa), tj. nie łączy się z żadnym ekwiwalentnym świadczeniem ze strony osoby obdarowanej. Fakt, że umowę darowizny definiuje przede wszystkim nieodpłatność świadczenia, nie daje jednak asumptu do uznania, iż każda czynność nieodpłatna jest darowizną. Należy bowiem zwrócić uwagę chociażby na art. 889 pkt 1 k.c., zgodnie z którym nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:
1) gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu;
2) gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nienabyte.
Zawarte w powołanym przepisie pojęcie „umów uregulowanych innymi przepisami kodeksu” należy rozumieć szeroko, nie ograniczając się do umów uregulowanych w Kodeksie cywilnym, ale z uwzględnieniem innych przepisów prawa (wyrok NSA z 18 czerwca 2010 r., II FSK 257/09).
Uchwała SN z dnia 21 czerwca 2023 r., III CZP 106/22
Standard: 71261 (pełna treść orzeczenia)
Zawarte w art. 889 pkt 1 k.c. pojęcie „umów uregulowanych innymi przepisami kodeksu” należy rozumieć szeroko, bez ograniczania się do umów uregulowanych w przepisach kodeksu cywilnego – a z uwzględnieniem innych przepisów prawa.
Okoliczność, że umowę darowizny definiuje przede wszystkim nieodpłatność świadczenia, nie oznacza, że każda czynność nieodpłatna jest darowizną. Tezie tej ustawodawca dał wyraz w art. 889 pkt 1 k.c., który wskazuje, że nie stanowi darowizny bezpłatne świadczenie, które wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu.
Wyrok SA w Białymstoku z dnia 9 stycznia 2013 r., I ACa 714/12
Standard: 58471 (pełna treść orzeczenia)
Pojęcie określone w art. 889 pkt 1 k.c. "umowy uregulowane innymi przepisami kodeksu" należy rozumieć szeroko, a więc nie tylko umowy i nie tylko uregulowane w przepisach kodeksu cywilnego. Nie można bowiem wykluczyć, że skoro w chwili wejścia w życie ustawy – Kodeks cywilny obowiązywał w określonym zakresie Kodeks handlowy (zob. art. 1 k.h. a aktualnie art. 2 k.s.h. uprawniające do stosowania w sprawach nieuregulowanych w tychże przepisach prawa handlowego, przepisów kodeksu cywilnego) to ustawodawca nie mógł wykluczyć, że chodzi tutaj także o stanowienie przepisów prawa handlowego, w szczególności przepisów związanych z czynnościami związanymi z zawarciem czy też zmianą umowy spółki.
Wyrok NSA z dnia 18 czerwca 2010 r., II FSK 257/09
Standard: 68068 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z art. 889 pkt 1 k.c. nie stanowią darowizny bezpłatne przysporzenia, czyli korzyści, uzyskiwane nawet kosztem innej osoby, jeżeli są wykonywane w ramach innych - uregulowanych w kodeksie cywilnym - umów. Tytułem przykładu wskazać można na umowy: użyczenia (art. 710 i nast.), bezprocentowej pożyczki (art. 720 i nast.), nieodpłatnego zlecenia (art. 734 i nast.), nieodpłatnego świadczenia usług (art. 750 w związku z art. 734 i nast.), nieodpłatnego przechowania (art. 835 i nast.), czy poręczenia (art. 876 i nast.).
Wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2008 r., II FSK 626/07
Standard: 68069 (pełna treść orzeczenia)