Zawiadomienie banku o zajęciu wierzytelności pieniężnej – skutki i zakres (art. 889 § 1 pkt 1 i art. 890 k.p.c.)

Egzekucja z rachunku bankowego obejmuje wszystkie środki znajdujące się na rachunku w chwili zajęcia, a także wszystkie środki, które zostaną na ten rachunek wpłacone po dokonanym zajęciu – do wysokości zajęcia. Z chwilą otrzymania zawiadomienia o zajęciu rachunku, bank ma obowiązek przekazania wszystkich tych środków organowi egzekucyjnemu, chyba że zajdzie przeszkoda do ich przekazania. Żaden przepis prawa nie przewiduje jednak wyjątku od powyższego nakazu przekazania środków organowi egzekucyjnemu – w tym wypadku Naczelnikowi Urzędu Skarbowego. Tym samym bank nie ma możliwości zaliczenia środków na koncie klienta w pierwszej kolejności na spłatę kredytu czy też na należne mu opłaty i prowizje, czy też na jakiekolwiek inne zobowiązania posiadacza rachunku wobec banku. Jeśli bank podjął takie działania, to naruszył nałożone na niego obowiązki wynikające z przepisów art. 80 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, czym naraził się na odpowiedzialność odszkodowawczą wobec wierzyciela egzekucyjnego, przewidzianą w przepisie art. 168 c ww. ustawy w zw. z art. 415 KC.

Zajęcie rachunku następuje z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat z rachunku dłużnika. Zajęciem objęte są nie tylko środki zgromadzone na rachunku dłużnika w dniu doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat, ale również środki, które znajdą się na nim po tej dacie, aż do ukończenia egzekucji. Bez znaczenia pozostaje przy tym jaki był stan zajętego rachunku bankowego dłużnika – czy wykazywał saldo dodatnie, czy też ujemne (tzw. debet).

Po dokonanym skutecznie zajęciu rachunku bankowego obowiązkiem banku jest przekazywanie wszystkich środków jakie wpływają na ten rachunek na rzecz organu egzekucyjnego bez względu na to, czy wpływy te zmniejszają debet, czyli dług posiadacza rachunku wobec banku.

Bank ma obowiązek przekazywania organowi egzekucyjnemu wszystkich kwot jakie wpłynęły na rachunek po jego zajęciu, bez względu na stan salda tego rachunku - art. 80 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przepis ten wprost stanowi, że zajęcie obejmuje również środki pieniężne, które nie były zdeponowane na rachunku w chwili zajęcia, a które zostaną wpłacone po zajęciu. Stan środków na rachunku dłużnika nie jest zatem żadną przeszkodą do dokonania zajęcia – sam ustawodawca przewidział sytuację, gdy na koncie nie będzie środków niezbędnych na realizację zajęcia i wskazał, że zajęcie rachunku dotyczy też środków, które wpłyną na konto.

Umowne klauzule kompensacyjne wynikające ze stosunków zobowiązaniowych, jakie zawierają strony tj. bank i posiadacz rachunku w związku z udzielonym kredytem w rachunku bieżącym, pozostają bez wpływu na ustawowy zakaz dokonywania wypłat z rachunku po zajęciu, gdyż w drodze umowy nie można wyłączyć obowiązku nałożonego ustawą.

Wierzytelność banku z tytułu umowy kredytu nie jest uprzywilejowana i że bank nie może jej zaspokoić przed wierzytelnościami objętymi tytułami wykonawczymi, na podstawie których prowadzone jest postępowanie egzekucyjne z rachunku bankowego dłużnika. Obowiązkiem banku było bezzwłoczne przekazanie organowi egzekucyjnemu kwot, które wpłynęły po zajęciu rachunku, a skoro bank tego nie uczynił ponosi odpowiedzialność na podstawie przepisów art. 168 c ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zw. z art. 415 KC.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 21 maja 2018 r., I ACa 571/17

Standard: 29597 (pełna treść orzeczenia)

Zawiadomienie o egzekucji skierowane do banku stanowi czynność egzekucyjną i co do zasady nie może być dodatkowo weryfikowane przez bank prowadzący rachunek dłużnika, zwłaszcza że także dłużnik zawiadamiany jest przez komornika o dokonanym zajęciu jego rachunku (art. 889 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Nie jest wystarczający sam ustawowy zapis zwalniający spod egzekucji środki wymienione w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., gdyż dłużnik– beneficjent musi to jeszcze wykazać w postępowaniu egzekucyjnym. Bank nie może go w tym wyręczyć i dokonywać oceny czy są to środki wolne od egzekucji, zwłaszcza że nawet pieniądze pomocowe podlegają egzekucji,np. w sytuacji określonej w art. 1083 k.p.c. lub gdy długi powstały w związkuz realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone.

Dłużnik spodziewający się nadejścia środków wolnych od zajęcia winien sam przekazać komornikowi tę informację, a gdy tego nie uczynił powinien zawiadomić o tym bezpośrednio po uzyskaniu informacji o przekazaniu środków na konto komornika i wystąpić o zwolnienie spod egzekucji lub umorzenie postępowaniaz wierzytelności niepodlegającej zajęciu.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 16 marca 2018 r., I ACa 936/17

Standard: 58468 (pełna treść orzeczenia)